Biblioteka w szkole Biblioteka w szkole
Szukaj: 
Aktualny numer 10/13
Na skróty
Aktualny numer
Prenumerata i zakup numerów archiwalnych
Archiwum
Zawartość wszystkich numerów "BwS"
w programie MOL
Wyszukiwarka
Informacje dla autorów
Sklep internetowy
Bibliografia materiałów repertuarowych dla szkół
Bank przydatnych
materiałów
Partnerzy
Galeria bibliotekarzy
KONTAKT
"Biblioteka w Szkole"
00-950 Warszawa
skr. pocztowa 109
email:
[email protected]
tel./fax 0-22 832 36 12
tel. 832 36 11
Jest Polska!

 

Bo wci�� na jawie widz�
I co noc mi si� �ni,
�e TA, CO NIE ZGINʣA,
Wyro�nie z naszej krwi.

Edward S�o�ski "Ta, co nie zgin�a"

 

By� taki smutny czas w historii naszej Ojczyzny, gdy na ponad sto lat utraci�a niepodleg�o��. Zaborcy - trzy mocarstwa: Austria, Prusy (p�niejsze Niemcy), Rosja - w 1795 roku podzielili mi�dzy siebie polsk� ziemi� i wymazali z mapy Europy nasze pa�stwo. Chcieli Polakom narzuci� swoj� kultur�, zwyczaje, j�zyk i religi�. Nie by�o polskiego rz�du ani wojska, nie by�o stolicy. Nie wolno by�o u�ywa� polskiej flagi ani god�a. Za m�wienie w szkole po polsku dzieci by�y karane, a doro�li trafiali do wi�zienia.
Nasz nar�d jednak nie poddawa� si�. Polska - wykre�lona z mapy Europy - istnia�a. Ka�de pokolenie stawa�o w obronie tych najcenniejszych warto�ci. Walczy�o w wielkich powstaniach narodowych, kt�re jednak ko�czy�y si� kl�sk�. A� nadszed� d�ugo oczekiwany dzie�.

 

     �o�nierze Legion�w Polskich -
pierwszych oddzia��w
odradzaj�cego si� wojska polskiego.
Legiony sk�ada�y si� z brygad,
spo�r�d kt�rych najs�ynniejsza by�a
Pierwsza Brygada,
kt�r� dowodzi� J�zef Pi�sudski.
Legionista po lewej
w charakterystycznej czapce -
maciej�wce.

 

Wsta�, Polsko moja!
Uderz w czyn!
Id� zn�w przebojem w b�j szalony
Ju� p�onie lont podziemnych min -
Krwaw� godzin� bi�y dzwony -
Zerwane p�ta - Uderz w czyn!
Wsta�, Polsko moja!

Strz��nij proch!
�a�osne marze� ucisz �kanie!
Za Tob� zimny smutk�w loch -
Przed Tob� �wity zmartwychwstania!...
Z anielskich skrzyde� strz��nij proch!
Wsta�, Polsko moja!

W ogniach z�rz
Nowe si� szlaki krwawi� Tobie!
O, l�ej Ci b�dzie w gromach burz
Ni�eli w zwi�d�ych wspomnie� grobie -
Wsta�, Polsko moja, w blaskach z�rz!

J�zef M�czka "Wsta�, Polsko moja"
    

 

Pierwsza wojna �wiatowa (1914-1918) os�abi�a pa�stwa zaborcze, dzi�ki czemu mo�liwa sta�a si� odbudowa niepodleg�ego pa�stwa. Po 123 latach niewoli, rozbior�w i obcego panowania, w ko�cu 1918 roku odrodzi�o si� pa�stwo polskie. Marzenia pokole� sta�y si� rzeczywisto�ci�. Niepodleg�a Polska odrodzi�a si� w ci�gu zaledwie trzech tygodni. To niezwyk�e tempo zaskoczy�o �wczesnych obserwator�w wydarze� politycznych w Polsce i Europie.

 

Warcz� karabiny i dzwoni� pa�asze,
To Pi�sudski ruszy� w pole, a z nim wojsko nasze.

Wodzu, wodzu mi�y, przyw�d� �wi�tej sprawie
I ka� tr�bi� tr�baczowi, gdy staniem w Warszawie.

Wis�� pie�� poleci - falami jasnemi,
�e nie b�dzie ju� Moskali na piastowskiej ziemi.

Autor nieznany
    

 

     Oto kronika tamtych dni 1918 roku:

 

7 pa�dziernika - og�oszenie niepodleg�o�ci Polski przez Rad� Regencyjn�.

25 pa�dziernika - powo�anie rz�du J�zefa �wie�y�skiego.

30 pa�dziernika - Polska Komisja Likwidacyjna w Krakowie przej�a w�adz� w Galicji Zachodniej.

1 listopada - wybuch�y polsko-ukrai�skie walki we Lwowie.

3 listopada - nast�pi�a kapitulacja Austro-W�gier.

6 na 7 listopada - powsta� w Lublinie Tymczasowy Rz�d Ludowy Republiki Polskiej z Ignacym Daszy�skim na czele.

9 listopada - po abdykacji cesarza Wilhelma II proklamowano w Niemczech republik�.

10 listopada - powr�ci� do Warszawy J�zef Pi�sudski, komendant I Brygady Legion�w, internowany od lipca 1917 r. przez Niemc�w w Magdeburgu.

 

 

11 listopada - w lasku Compiegne pod Pary�em podpisano zawieszenie broni b�d�ce kapitulacj� Niemiec i ko�cz�ce I wojn� �wiatow�. By� to prze�omowy moment nie tylko w dziejach ca�ej Europy, ale i Polski.

 

Ojczyzna wolna, znowu wolna!
Tak bije serce, hucz� skronie!
A Bia�y Orze� w s�o�cu kwiat�w
Przylecia�, by go uj�� w d�onie.

Zawsze by� z nami - ptak wspania�y
Cho� czasem kto� odszed� daleko...
Broni� tej ziemi, bo j� kocha�
Sercem pokole� ju� od wiek�w.

Dzi� w ca�ej Polsce brzmi Mazurek...
Dzisiaj rado�ci kanonada!
Witamy wszyscy Niepodleg�o��
I Jedenasty Listopada...

Ryszard Przymus "Ojczyzna wolna"
    

 

"11 listopada 1918 r. przypad� w poniedzia�ek. Takiego zwyk�ego dnia zjawi�a si� oto Niepodleg�a, ale gdy si� zjawi�a, by�o to czym� nie do wiary."
Jerzy Zawieyski

 

Na wie�� o powrocie Pi�sudskiego, Ignacy Daszy�ski wraz z ca�ym rz�dem 11 listopada przyjecha� do Warszawy. Tego samego dnia J�zef Pi�sudski otrzyma� z r�k Rady Regencyjnej w�adz� wojskow� i rozpocz�� konsultacje z przedstawicielami stronnictw politycznych w sprawie utworzenia koalicyjnego rz�du. Od rana trwa�o rozbrajanie niemieckiego garnizonu i przejmowanie przez Polak�w budynk�w w�adz i urz�d�w w Warszawie. Akcja rozbrajania rozszerzy�a si� poza Warszaw�, m.in. na ��d�, Bia�ystok, Kalisz, Siedlce. Wieczorem Pi�sudski spotka� si� z przyby�ymi z Lublina przedstawicielami powstaj�cego tam Rz�du Tymczasowego. Powierzy� Ignacemu Daszy�skiemu misj� tworzenia gabinetu.

Nasta� pierwszy dzie� wolno�ci. Niemieckie flagi zostaj� zast�pione polskimi.

 

Polsko, nie jeste� ty ju� niewolnic�!
�a�cuch �ywych kajdan sta� si� tym �a�cuchem,
Na kt�rym z lochu, co by� tw� stolic�
Lat sto, swym w�asnym d�wign�a� si� duchem.
Dzisiaj wychodzisz po wieku z podziemia,
Z lud�w jedyny ty lud czystych d�oni,
Co swych zaborc�w zdumieniem oniemia,
I� tym zwyci�a jeno, �e si� broni.
�adne ci� miana nad to nie zaszczyc�,
Co by� nie mog�o przez wiek tw� ozdob�!
Polsko, nie jeste� ty ju� niewolnic�!
Lecz czym� najwi�kszym, czym mo�na by�: SOB�!

Leopold Staff "Polsko, nie jeste� ty ju� niewolnic�"

 

 

11 listopada na ulicach wszystkich miast panowa�a euforia z powodu rodz�cej si� niepodleg�o�ci.

"Niepodobna odda� tego upojenia, tego sza�u rado�ci, jaki ludno�� polsk� w tym momencie ogarn��. (...) Kto tych kr�tkich dni nie prze�y�, kto nie szala� z rado�ci w tym czasie wraz z ca�ym narodem, ten nie dozna w swym �yciu najwi�kszej rado�ci. Cztery pokolenia czeka�y, pi�te si� doczeka�o. Od rana do wieczora gromadzi�y si� t�umy na rynkach miast; robotnik, urz�dnik porzuca� prac�, ch�op porzuca� rol� i lecia� do miasta, na rynek, dowiedzie� si�, przekona� si�, zobaczy� wojsko polskie, polskie napisy, or�y na urz�dach, rozczulano si� na widok kolejarzy, ba, na widok polskich policjant�w i �andarm�w."

("Powstawanie II Rzeczypospolitej. Wyb�r dokument�w").

 

 

Ach, jak�e mi nie m�wi� o tych dniach rado�ci,
O tej chmurnej jesieni, gdy w szumi�cym wietrze
Szed� nad miastem rodzinnym pierwszy powiew wolno�ci.
Kiedy�my pe�n� piersi� pili to powietrze,
Noc� w ciemnych alejach st�oczeni szpalerem,
Czekaj�c, a� zap�onie �wit nad Belwederem.
Jak�e Ciebie przywita� radosna swobodo?
I czym uczci� najpi�kniej? Chyba tym u�miechem
I m�odzie�czej poezji burzliwa urod�,
Co sz�a �piewem przez miasto i wraca�a echem.

Antoni S�onimski "Niepodleg�o��"

 

     12 listopada Pi�sudski wyda� pierwszy rozkaz wojsku:

"�o�nierze! Obejmuj� nad wami komend� w chwili, gdy serce w ka�dym Polaku bije silniej i �ywiej, gdy dzieci naszej ziemi ujrza�y s�o�ce swobody w ca�ym blasku. Z wami razem �lubuj� �ycie i krew swoj� po�wi�ci� na rzecz dobra Ojczyzny i szcz�cia jej obywateli".

 

14 listopada 1918 - nowym dekretem Rada Regencyjna postanowi�a si� rozwi�za� i ca�� w�adze w pa�stwie przekaza�a J�zefowi Pi�sudskiemu, ustanawiaj�c urz�d naczelnika pa�stwa.

 

W historii Polski, tak si� sk�ada,
By� kiedy� ponad wiek niewoli;
Jedenastego listopada
Nasz kraj z niewoli si� wyzwoli�.
I wtedy my�l powsta�a taka,
By przez szacunek dla przesz�o�ci,
Ten dzie� na zawsze, dla Polaka,
Pozosta� Dniem Niepodleg�o�ci.

Marcin Brykczy�ski "11 listopada"
    

 

J�zef Pi�sudski zosta� pierwszym Marsza�kiem Polski. Tego wielkiego wodza cz�sto nazywano "Dziadkiem". I to nie tylko z powodu sumiastych w�s�w, ale tak�e dlatego, �e bardzo lubi� dzieci. Podobno zawsze nosi� dla nich cukierki w kieszeniach swojego szarego munduru. Ukochanym koniem Marsza�ka by�a klacz Kasztanka. Towarzyszy�a mu ju� wtedy, gdy dowodzi� Pierwsz� Brygad�, a po odzyskaniu niepodleg�o�ci bra�a wraz z nim udzia� w defiladach z okazji 11 listopada.

 

 

11 listopada to symboliczna data, �wi�to odzyskania niepodleg�o�ci przez Polsk�. Dzie� ten ustanowiono �wi�tem narodowym dopiero ustaw� z kwietnia 1937 roku, czyli prawie 20 lat po odzyskaniu niepodleg�o�ci.
Do czasu wybuchu II wojny �wiatowej �wi�to obchodzono tylko dwa razy - w roku 1937 i 1938. Po wojnie Narodowe �wi�to Niepodleg�o�ci dopiero w 1989 roku wr�ci�o do kalendarza oficjalnych �wi�t pa�stwowych. G��wne obchody, z udzia�em najwy�szych w�adz pa�stwowych, odbywaj� si� w Warszawie na placu J�zefa Pi�sudskiego. Znajduje si� tam Gr�b Nieznanego �o�nierza. Jest to symboliczny gr�b wszystkich bohater�w, kt�rzy oddali swoje �ycie za woln� Polsk�.

 

 

Dzisiaj wielka jest rocznica -
Jedenasty Listopada!
Tym, co zmarli za Ojczyzn�,
ho�d wdzi�czno�ci Polska sk�ada.

Im to, bowiem zawdzi�czamy
wolno�� - polsk� mow� w szkole,
to, �e tylko z ksi�g historii
poznajemy dzi� niewol�.

Uroczy�cie bij� dzwony,
w mie�cie flagi rozwini�to...
i me serce si� raduje,
�e obchodz� Polski �wi�to.

Ludwik Wiszniewski "Jedenasty Listopada"
    

 

Bibliografia:

Duralska-Macheta Teresa, Turbaczewska Maja "Narodowe �wi�to Niepodleg�o�ci". �wierszczyk 2000 nr 21 s. 18-19

J�drzejewska-Wr�bel Roksana "O 11 listopada". �wierszczyk 2005 nr 21 s. 6-7

Na akademii i szkolnym apelu /wyb�r wierszy i piosenek/. Wyboru dokona�y Barbara Mida i Ewa Pobratyn. Cz�� 2. Kielce, Agencja Wydawnicza "Puch" 1993

Uroczysto�ci pe�ne rado�ci (dla klas 1-3) /wybra� i opracowa� Ryszard Przymus/. ��d�, Wydawnictwo Juka 1994

http://pl.wikipedia.org/wiki/Strona_g%C5%82%C3%B3wna

http://eduseek.interklasa.pl/artykuly/artykul/ida/1113/

http://www.polonica.net/11Listopada1918.htm

 



wersja spakowana w formacie Microsoft Word (475 KB)

dzia�: Kr�tkie gazetki na d�ugie przerwy