|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
"Biblioteka w Szkole"
00-950 Warszawa
skr. pocztowa 109
email:
[email protected]
tel./fax 0-22 832 36 12
tel. 832 36 11 |
|
|
|
|
|
|
|
Konstytucja 3 Maja -
najstarsza ustawa zasadnicza w Europie
i druga na �wiecie
|
Majowe �wi�to dla wszystkich POLAK�W JEST DNIEM SZCZEG�LNYM.
Dzie� 3 maja ustanowiono �wi�tem narodowym w dow�d pami�ci o przodkach, kt�rzy pragn�li ocali� kraj przed upadkiem.
|
|
Pos�owie zebrani na Sejmie Czteroletnim w Warszawie uchwalili 3 maja 1791 roku konstytucj�.
|
Konstytucja mia�a ulepszy� ustr�j i wzmocni� Rzeczpospolit�. Wprowadza�a
w miejsce elekcji (wyboru) kr�la tron dziedziczny. Odbiera�a uprawnienia polityczne szlachcie, kt�ra nie posiada�a maj�tku. Wi�cej praw natomiast zyskali mieszczanie, kt�rzy mogli odt�d stara� si� o wysokie stanowiska w wojsku i Ko�ciele. Najwy�sza w�adz� sprawowa� sejm, na kt�rym szlacheccy pos�owie musieli podejmowa� decyzje wi�kszo�ci� g�os�w. Jeden pose� nie m�g� zerwa� obrad okrzykiem "liberum veto".
Utworzono rz�d - Stra� Praw z kr�lem na czele. W trosce o bezpiecze�stwo kraju szczeg�ln� uwag� zwr�cono na wzmocnienie armii ( mia�a ona liczy�
100 tysi�cy �o�nierzy).
|
 |
|
W drugiej po�owie XVIII wieku w Polsce w�adz� ustawodawcza by� Sejm Rzeczpospolitej, kt�ry zosta� sparali�owany przez liberum veto. Prawo to pozwala�o szlachcicowi - pos�owi naderwanie obrad sejmu i uniewa�nienie jego postanowie�. Doprowadzi�o to do anarchii.
|
 |
Pa�stwa s�siaduj�ce - Prusy, Austria i Rosja - bezkarnie wtr�ca�y si� w sprawy Polski. W ko�cu si� porozumia�y i w 1772 r. doprowadzi�y do I rozbioru Polski. Nakaza�y r�wnie� polskiemu sejmowi zatwierdzi� rozbi�r. Znale�li si� wtedy pos�owie, kt�rzy za pieni�dze i stanowiska postanowili zgodzi� si� na grabie� ziem polskich.
|
|
Honor Polak�w ratowali patrioci m.in. Tadeusz Rejtan, pose� nowogr�dzki. |
|
Po pierwszym rozbiorze cz�� szlachty i magnat�w zrozumia�a, �e nasze pa�stwo wymaga pilnej naprawy. Zwo�ano Sejm, kt�ry z przerwami trwa� cztery lata (od 1788 do 1792 r.). Najwa�niejszym wydarzeniem tego sejmu by�o uchwalenie konstytucji. Jej tw�rcami byli min.
|
|
Oto wynik pracy Sejmu Czteroletniego: |
1. RELIGIA PANUJ�CA
Religi� narodow� panuj�c� jest i b�dzie wiara �wi�ta rzymska katolicka ze wszystkimi jej prawami.
2. SZLACHTA, ZIEMIANIE
Szanuj�c pami�� przodk�w naszych pierwsze�stwa w �yciu prywatnym i publicznym uroczy�cie zapewniamy.
3. MIASTA I MIESZCZANIE
Prawo na tera�niejszym sejmie zapad�e, pod tytu�em: "Miasta nasze kr�lewskie wolne w pa�stwach Rzeczypospolitej" w zupe�no�ci utrzymane mie� chcemy.
4. CH�OPI, W�O�CIANIE
Lud rolniczy, spod kt�rego najobfitsze bogactw krajowych �r�d�o - pod opiek� prawa i rz�du krajowego przyjmujemy.
5. RZ�D, CZYLI OZNACZENIE W�ADZ PUBLICZNYCH
Wszelka w�adza w spo�eczno�ci ludzkiej pocz�tek sw�j bierze z woli narodu.
6. SEJM, CZYLI W�ADZA PRAWODAWCZA
Sejm, czyli stany zgromadzone, na dwie izby dzieli� si� b�d�: na Izb� Poselsk� i na Izb� Senatorsk� pod prezydencj� Kr�la.
7. KR�L, W�ADZA WYKONAWCZA
�aden rz�d, nawet najdoskonalszy, bez dzielnej w�adzy wykonawczej sta� nie mo�e.
W�adz� najwy�szego wykonywania praw - Kr�lowi w radzie jego oddajemy.
8. W�ADZA S�DOWNICZA
Nowy kodeks praw cywilnych i kryminalnych przez wyznaczone przez Sejm osoby spisa� rozkazujemy.
9. REGENCYA
Sejm wyznaczy Kr�low� do zast�pienia Kr�la w obowi�zkach.
10. EDUKACJA DZIECI KR�LEWSKICH
Synowie kr�lewscy, kt�rych do nast�pstwa Tronu Konstytucja przeznacza, s� pierwszymi dzie�mi Ojczyzny, przeto baczno�� o dobre ich wychowanie do Narodu nale�y.
11. SI�A ZBROJNA NARODOWA
Nar�d winien jest sobie samemu obron� od napa�ci i dla przestrzegania ca�o�ci swojej. Wszyscy przeto obywatele s� obro�cami ca�o�ci i swob�d narodowych.
|
 |
Witaj majowa jutrzenko,
�wie� naszej polskiej krainie,
Ucieszymy ci� piosenk�,
Kt�ra w ca�ej Polsce s�ynie.
Witaj Maj, trzeci Maj,
U Polak�w b�ogi raj!
Nierz�d braci naszych cisn��,
Gnu�no�� w r�ku kr�la spa�a,
A wtem Trzeci Maj zab�ysn��
I nasza Polska powsta�a.
Wiwat Maj, Trzeci Maj
Wiwat wielki Ko���taj!
Tam w �azienkach jest ruina,
W kt�rej Polak pami�� chowa�,
Tam za czas�w Konstantyna
Szpieg na nasze �zy czatowa�.
I gdy nadszed� Trzeci Maj,
Kajdanami brz�cza� kraj.
W piersiach rozpacz uwi�ziona,
W listopadzie wstrz�s�a serca,
Wstaje Polska z grobu �ona,
pierzchaj� dumni morderce.
B�ysn�� znowu Trzeci Maj
I ju� wolny b�ogi kraj.
|
Witaj, majowa jutrzenko (pie�� znana te� jako: Mazurek 3 Maja, Trzeci Maj)
- Rajnold Suchodolski
|
|
Opracowa�a Izabela Zaj�czkowska
|
|
|
|
|
|
