Biblioteka szkolna - centrum multimedialne i informacyjne szkoďż˝y - jeďż˝li chce siďż˝ dostosowaďż˝ do stawianych jej wymogďż˝w, powinna zatroszczyďż˝ siďż˝ o stworzenie witryny WWW. Nie trzeba dzisiaj nikogo przekonywaďż˝ o korzyďż˝ciach pďż˝ynďż˝cych z posiadania wďż˝asnej strony w sieci Internet i nowoczeďż˝ni bibliotekarze powinni mieďż˝ tego ďż˝wiadomo��. Gdzie zatem naleďż˝y upatrywaďż˝ przyczyny maďż˝ej iloďż˝ci stron bibliotek szkolnych w Internecie?

Pierwsz� i zapewne podstawow� barier� jest brak odpowiednich umiej�tno�ci bibliotekarzy w zakresie znajomo�ci podstaw j�zyka HTML, brak dost�pu do komputera. Te przeszkody mo�na jednak usun�� w bardzo prosty spos�b. Je�eli bibliotekarz nie posiada wy�ej wymienionych umiej�tno�ci, nie powinien zapomina�, �e jego bibliotek� odwiedzaj� uczniowie bardzo zainteresowani informatyk�. Odpowiednie zach�cenie i aktywizacja kilku uczni�w z pewno�ci� spowoduje podj�cie przez nich prac nad stworzeniem strony WWW. My, bibliotekarze mo�emy wcze�niej ustali� z uczniami, jak wyobra�amy sobie tak� witryn� i jakie tre�ci chcieliby�my tam umie�ci�, wykonanie strony zostawiaj�c uczniom.

Drug� barier� jest cz�sto niezbyt jasne wyobra�enie bibliotekarza, co witryna powinna zawiera�. Pierwszym krokiem w takim wypadku powinna by� "w�dr�wka" po sieci Internet w poszukiwaniu stron bibliotek szkolnych i podpatrzenie, jak zrobili to inni. Mo�na wykorzysta� do tego celu adresy stron bibliotek szkolnych zgromadzone w dziale "Biblioteki szkolne w Internecie" na Serwisie Informacyjnym dla Nauczycieli Bibliotekarzy (http://www.oeiizk.waw.pl/~magister/bib_szkol.html ) W ten spos�b - po odwiedzeniu kilku lub kilkunastu witryn - zaczniemy mie� wyobra�enie, jakie elementy i tre�ci strona powinna zawiera�.

Kolejny krok to stworzenie w�asnego projektu. Nale�y si� jednak wcze�niej zastanowi�, co mo�emy i co chcemy umie�ci� na stronie naszej biblioteki. Poniewa� cz�sto sprawia to trudno��, spr�buj� zaproponowa� pewne elementy witryny WWW biblioteki szkolnej, kt�re mo�na wykorzysta�.

Zacznijmy wi�c od strony g��wnej. Jest ona najwa�niejszym elementem witryny i powinna by� skonstruowana tak, aby potencjalny u�ytkownik sieci zainteresowa� si� na tyle mocno, aby si� w ni� wg��bi�. Elementami niezb�dnymi strony g��wnej s� dane oficjalne - nazwa i adres biblioteki, telefon lub inny kontakt. Mo�na do tego do��czy� logo lub exlibris - je�li biblioteka taki posiada. Te informacje umieszczane s� zwykle w nag��wku strony.

Centralnďż˝ cz�� moďż˝emy przeznaczyďż˝ np. na informacje dotyczďż˝ce godzin pracy biblioteki i kontaktu z bibliotekďż˝. Moďż˝na teďż˝ umieďż˝ciďż˝ fotografiďż˝ biblioteki lub inny element graficzny, tematycznie zwiďż˝zany z czytelnictwem, ksi��kami. Naleďż˝y przy tym pamiďż˝taďż˝ o unikaniu zbytniego przeďż˝adowania strony elementami graficznymi. Zawsze powinny byďż˝ zachowane wďż˝aďż˝ciwe proporcje miďż˝dzy treďż˝ciďż˝ i grafikďż˝.

Innymi elementami, kt�re mog� si� znale�� na stronie g��wnej s�: rozdzielczo�� zalecana do ogl�dania tej strony, kontakt z webmasterem i data ostatniej aktualizacji. Warto tu wykorzysta� mo�liwo�ci jakie daje nam JavaScript, aby data ostatniej aktualizacji by�a generowana automatycznie. Poni�ej znajduje si� skrypt odpowiadaj�cy za wy�wietlanie daty ostatniej aktualizacji. Nale�y umie�ci� go w �r�dle strony g��wnej.

<script language="JavaScript">
function initArray() {
	this.length = initArray.arguments.length
	for (var i=0;i<this.length;i++)
	this[i+1] = initArray.arguments[i]}
var MOYArray = new initArray("stycznia", "lutego", "marca", "kwietnia",

"maja", "czerwca", "lipca", "sierpnia","wrze�nia", "pa�dziernika",
"listopada", "grudnia");
var LastModDate = new Date(document.lastModified);
document.write("Aktualizacja strony:<br>");
document.write(LastModDate.getDate()," ");
document.write(MOYArray[(LastModDate.getMonth()+1)]," ");
document.write((LastModDate.getYear()),"r.");

</script>

Menu, czyli spis treďż˝ci caďż˝ej witryny umieszczony na stronie g��wnej (zwykle z lewej strony, ale to kwestia dowolna) powinien byďż˝ przemyďż˝lany, skonstruowany przejrzyďż˝cie i jednoznacznie. Warto przed wykonaniem tej czynnoďż˝ci posďż˝uďż˝yďż˝ siďż˝ o��wkiem i kartkďż˝ papieru i narysowaďż˝ jego plan. Menu witryny biblioteki szkolnej moďż˝e zawieraďż˝ nastďż˝pujďż˝ce elementy:

• Informacje ogďż˝lne (godziny pracy, informacje o pracownikach).
• Ksiďż˝gozbiďż˝r (struktura i stan iloďż˝ciowy ksiďż˝gozbioru - moďż˝na podzieliďż˝ i omďż˝wiďż˝ kolejno poszczegďż˝lne czďż˝ci ksiďż˝gozbioru, np. ksi��ki, czasopisma, zbiory multimedialne, kasety video, pďż˝yty CD).
• Czytelnictwo lub Statystyka (moďż˝na dokonaďż˝ podziaďż˝u na archiwum statystyki (jeďż˝li posiadamy dane statystyczne z poprzednich lat) i statystykďż˝ bie��cďż˝ /miesiďż˝cznďż˝, semestralnďż˝, rocznďż˝/).
• Aktualnoďż˝ci (ogďż˝oszenia o konkursach, apelach, spotkaniach z ciekawymi ludďż˝mi, imprezach czytelniczych organizowanych przez bibliotekďż˝).
• Trochďż˝ teorii (rodzaje katalogďż˝w, rodzaje dokumentďż˝w, budowa ksi��ki, rodzaje ďż˝rďż˝deďż˝ informacji, opis bibliograficzny itp.).
• Lektury on - line (fragmenty lub peďż˝ne teksty lektur szkolnych).
• Download (peďż˝ne teksty lektur szkolnych w formie spakowanych plikďż˝w do pobrania na komputer w domu).
• Pomoce dla bibliotekarzy lub Publikacje (scenariusze zaj�� z edukacji czytelniczej i medialnej, konspekty konkursďż˝w, imprez czytelniczych, apeli, scenariusze rocznicowe itp.).
• Kalendarz rocznicowy
• Dobre rady (porady dla uczniďż˝w, np. jak pisaďż˝ wypracowania, jak ďż˝ciďż˝gaďż˝, jak siďż˝ uczyďż˝, jak sporzďż˝dzaďż˝ notatki, jak organizowaďż˝ przyjďż˝cia itp.).
• Historia biblioteki (warto wykorzystaďż˝ fotografie do uzupeďż˝nienia tekstu).
• Aktyw biblioteczny (informacje o grupach dziaďż˝ajďż˝cych w ramach aktywu bibliotecznego, realizowanych zadaniach).
• Wydarzenia (opisy wszelkiego rodzaju imprez, konkursďż˝w itp. ktďż˝re biblioteka organizowaďż˝a lub byďż˝a uczestnikiem /galeria zdj��/).
• Twďż˝rczo�� czytelnikďż˝w (miejsce do publikowania utworďż˝w literackich dzieci i mďż˝odzieďż˝y).
• Prace uczniďż˝w (wszelkiego rodzaju pomoce dydaktyczne opracowane przez uczniďż˝w, np. opracowania tematďż˝w z jďż˝zyka polskiego, historii, geografii, referaty, albumy itp.).
• Historia ksi��ki.
• Historia bibliotek.

Przedstawione powyďż˝ej propozycje nie wyczerpujďż˝ moďż˝liwoďż˝ci czďż˝ci skďż˝adowych menu. Kaďż˝da biblioteka prowadzi z pewnoďż˝ciďż˝ inny rodzaj dziaďż˝alnoďż˝ci bibliotecznej czy wychowawczej i menu naleďż˝y dostosowaďż˝ do specyfiki pracy w kaďż˝dej placďż˝wce.

Kiedy tworzymy serwis WWW zastanawiamy siďż˝ nad tym, jak sprawdziďż˝, czy serwis ten cieszy siďż˝ popularnoďż˝ciďż˝. Liczniki sďż˝ do�� prymitywnym sposobem okreďż˝lania popularnoďż˝ci serwisu WWW; dajďż˝ tylko ogďż˝lnďż˝ wiedzďż˝ na temat iloďż˝ci odwiedzin strony wliczajďż˝c w to takďż˝e przeďż˝adowania strony, testy webmasterskie itp. informacja o osobie, ktďż˝ra odwiedziďż˝a strony serwisu ograniczy siďż˝ do tego, ďż˝e warto�� licznika zwiďż˝kszy siďż˝ o jeden punkt. Z uwagi na ma�� ilo�� informacji o odwiedzajďż˝cych, liczniki sďż˝ wskazane do zastosowaďż˝ nieprofesjonalnych.

Statystyka odwiedzin stron WWW jest zaawansowana form� 'licznika', kt�ry nie tylko pokazuje ile os�b odwiedzi�o stron�, a tak�e udost�pnia szereg innych, ciekawych informacji o ka�dym odwiedzaj�cym. Bezp�atn� us�ug� tego typu oferuje serwis webmedia.pl (http://wwww.webmedia.pl). STAT4U jest programem do generowania statystyk odwo�a� do stron WWW. Po wype�nieniu odpowiedniego formularza w naszym systemie i wklejeniu otrzymanego poczt� kodu HTML na stron�, dla kt�rej ma by� naliczana statystyka odwiedzin (z regu�y umieszcza si� ten kod na stronie g��wnej) uzyskuje si� mo�liwo�� dok�adnego �ledzenia ogl�dalno�ci prowadzonego przez nas serwisu.

Mo�na przyj��, �e przedstawione powy�ej elementy s� wystarczaj�ce, aby stworzy� w miar� funkcjonaln� stron� g��wn� witryny i przyst�pi� do budowy kolejnych stron. Oczywi�cie nale�y doda� do tego odpowiedni� opraw� graficzn� (t�o, styl czcionki, kolor czcionki itp.).

Bibliotekarze nie powinni teďż˝ zapomnieďż˝ o bardzo waďż˝nej czynnoďż˝ci, jakďż˝ jest umieszczenie odpowiednio sformuďż˝owanych s��w kluczowych. Meta element KEYWORDS jest usytuowany zazwyczaj po tagach TITLE i DESCRIPTION w nag��wku dokumentu HTML:

<HEAD>
<TITLE>Tytuďż˝ dokumentu</TITLE>
<META NAME="DESCRIPTION" CONTENT="Opis dokumentu HTML">
<META NAME="KEYWORDS" CONTENT="Twoje s�owa kluczowe lub frazy, oddzielone przecinkami">

</HEAD>

Obecne wyszukiwarki zaczďż˝y przywiďż˝zywaďż˝ coraz mniejszďż˝ wagďż˝ do elementu KEYWORDS, a skupiďż˝y siďż˝ na treďż˝ci serwisďż˝w, nadal jednak indeksujďż˝ sďż˝owa kluczowe. Przy ustalaniu rankingu znalezionych stron element KEYWORDS jest maďż˝o znaczďż˝cym czynnikiem, jednak w dobie olbrzymiej konkurencji w Internecie warto wykorzystywaďż˝ ten element - moďż˝e on podnie�� pozycjďż˝ serwisu w wyszukiwarkach.

Przed publikacj� stron WWW w Internecie nale�y te� sprawdzi�, czy polskie litery u�yte na stronach s� zakodowane wed�ug standardu ISO-8859-2. Programy do Windows zazwyczaj ustawiaj� kodowanie Windows-1250, kt�re mo�e sprawi� k�opoty przegl�darkom pracuj�cym pod kontrol� innych system�w operacyjnych. Do konwersji "polskich ogonk�w" z Win-1250 na ISO-8859-2 s�u�� specjalne programy, np. Ogonki 97.

Wreszcie nadchodzi pora na opublikowanie strony w Internecie. Wcze�niej nale�y si� upewni�, czy pliki stworzone przez nas s� gotowe do wys�ania. Nale�y je umie�ci� w jednym folderze. Plik przeznaczony na stron� g��wn� nale�y nazwa� index.html, poniewa� jest on domy�lnie uznawany za stron� startow� przez wi�kszo�� serwer�w WWW.

Najprostszym sposobem publikacji stron WWW jest skorzystanie z us�ug bezp�atnych serwis�w. W wielu przypadkach wraz z za�o�eniem konta e - mail automatycznie zostaje przydzielona przestrze� na WWW. Aby za�o�y� takie konto, wystarczy wej�� na stron� serwisu i wybra� opcj� zak�adania konta WWW. Po za�o�eniu konta nale�y si� dowiedzie� o adres serwera FTP, za pomoc� kt�rego mo�na opublikowa� stron� - informacje te znajduj� si� na stronie serwisu.

Posiadanie witryny na bezp�atnym serwerze przewa�nie wi��e si� z pewnymi ograniczeniami. Zazwyczaj oferowana u�ytkownikom przestrze� dyskowa jest limitowana, a umieszczenie strony wymaga przestrzegania regulaminu. Nale�y wi�c sprawdzi�, ile miejsca mo�emy przeznaczy� na nasz� stron� w ramach swojego konta.! Je�eli oka�e si�, �e ��czny rozmiar wszystkich zbior�w jest za du�y, nale�y zmniejszy� rozmiary wybranych grafik.

Warto pami�ta�, �e strony WWW u�ytkownik�w nie s� archiwizowane - operatorzy bezp�atnych serwis�w nie wykonuj� ich kopii bezpiecze�stwa. Zalecane jest zatem zachowanie kopii zapasowej strony we w�asnym komputerze.

Rozpoczynajďż˝c przesyďż˝anie plikďż˝w, naleďż˝y mieďż˝ dowolnego klienta FTP (File Transfer Protocol, czyli protokďż˝ transmisji plikďż˝w). Przy uďż˝yciu programďż˝w tego typu moďż˝na pliki wysyďż˝aďż˝ na odlegďż˝y serwer i pobieraďż˝ na lokalny dysk. Procedura logowania siďż˝ na serwerze FTP w kaďż˝dym przypadku wyglďż˝da podobnie i obejmuje kolejno: zdefiniowanie adresu serwera, podanie identyfikatora i hasďż˝a uďż˝ytkownika, a nastďż˝pnie nawiďż˝zanie po��czenia. Popularnymi klientami FTP sďż˝ CuteFTP, WS_FTP czy teďż˝ program Windows Commander, ktďż˝ry posiada wbudowanego klienta FTP. Do przesyďż˝ania plikďż˝w moďż˝na teďż˝ wykorzystaďż˝ fakt, ďż˝e popularne przeglďż˝darki internetowe takďż˝e wyposaďż˝ono w narzďż˝dzia do publikowania stron na serwerze. Do Internet Explorera do��czony jest Kreator publikacji w sieci Web i publikacja stron za jego pomocďż˝ przebiega bardzo prosto. Kiedy nasza strona jest juďż˝ opublikowana, moďż˝na zarejestrowaďż˝ jďż˝ w popularnych wyszukiwarkach, na przykďż˝ad pod adresem http://www.start.net.pl/rejestrator.htm znajdziemy Turbo Rejestrator, ktďż˝ry umoďż˝liwia rejestracjďż˝ strony internetowej w 34 najwaďż˝niejszych wyszukiwarkach polskich i zagranicznych;

Teoretycznie jesteďż˝my juďż˝ przygotowani do stworzenia naszej witryny. Pozostaďż˝ jeszcze dobďż˝r odpowiedniego narzďż˝dzia i samo wykonanie strony. Jak stworzyďż˝ stronďż˝? Wybraďż˝ pisanie w Notatniku, czy jeden z wielu dostďż˝pnych programďż˝w generujďż˝cych strony WWW? Nie podam gotowej recepty, nie podpowiem, ktďż˝ry program jest najlepszy, wychodzďż˝c z zaďż˝oďż˝enia, ďż˝e dobre dla nas jest to narzďż˝dzie, ktďż˝re znamy i dziďż˝ki ktďż˝remu osiďż˝gniemy zamierzony cel - stworzenie strony WWW wďż˝asnej biblioteki. Wybďż˝r edytorďż˝w tekstowych jest ogromny. Poczďż˝tkujďż˝cym polecam programy polskiej produkcji, ktďż˝re nie ustďż˝pujďż˝ moďż˝liwoďż˝ciami uznanym produktom zagranicznym. Ich podstawowďż˝ zaletďż˝ jest to, ďż˝e sďż˝ po polsku, a ponadto rozwiďż˝zujďż˝ polski problem ogonkowy. Warto takďż˝e zajrzeďż˝ na stronďż˝ http://www.pckurier.pl/html, gdzie znajduje siďż˝ Kurs HTML Pawďż˝a Wimmera. Polecam takďż˝e stronďż˝ http://www.cnl.pl/Webmasterstwo/, gdzie znale�� moďż˝na bardzo duďż˝o linkďż˝w do miejsc, mďż˝wiďż˝cych o zagadnieniach zwiďż˝zanych z tworzeniem stron WWW.

Wszystkim bibliotekarzom - webmasterom  przypominam: Pamiďż˝tajcie - nie ma skoďż˝czonej strony - nie zapominajcie o aktualizacji witryny. ďż˝yczďż˝ cierpliwoďż˝ci w pracy nad witrynami wďż˝asnych bibliotek, majďż˝c nadziejďż˝, ďż˝e podane wskazďż˝wki i porady oka�� siďż˝ przydatne.

Bo�ena Boryczka
nauczyciel konsultant
O�rodek Edukacji Informatycznej
i Zastosowa� Komputer�w
w Warszawie

Poradnik dla tw�rc�w stron www bibliotek szkolnych