|
Propozycja lekcji bibliotecznej integruj±cej wiedzę z zakresu edukacji czytelniczej, geografii i historii (klasy
maturalne liceum dla dorosłych)
Cel ogólny:
Wdrażanie do samokształcenia.
Jednostki lekcyjne: 2
Cele operacyjne:
Wiadomości:
Słuchacz pamięta:
- rodzaje źródeł informacji bezpośredniej (słowniki rzeczowe, leksykon);
- rodzaje źródeł informacji pośredniej (vademecum, ksi±żka popularnonaukowa, literatura faktu);
- jak korzystać z indeksów;
- czym był kolonializm;
- jakie były największe potęgi kolonialne;
- proces dekolonizacji.
Słuchacz umie:
W sytuacjach typowych:
- wskazać właściwe źródła informacji bezpośredniej i pośredniej;
- wyszukać potrzebne hasła;
- przedstawić proces kolonizacji i dekolonizacji.
W sytuacjach problemowych:
- samodzielnie wybrać źródło informacji przydatne w jego pracy;
- samodzielnie znaleźć odpowiednie do potrzeb materiały.
Słuchacz rozumie:
- Celowość korzystania z różnych źródeł informacji;
- Założenia metody, jak± pracował na lekcji;
- Przeobrażenia w prawie i stosunkach międzynarodowych po II wojnie światowej.
Metoda: kula śniegowa.
- Atlas historyczny świata. Red. J.Wolski. Warszawa - Wrocław 1986
- N. Davies: Europa.Kraków 1998
- R. Kapuściński: El Classico Latino. Wywiad. Viva! Dwutygodnik Nr.6. 2003 str.99
- R. Kapuściński: Heban. Warszawa 1999
- W. Kopaliński: Słownik wydarzeń, pojęć i legend XX wieku. Warszawa 2000
- Mały leksykon politologiczny. Red. M. Chmaja. Lublin 1997
- Mapa polityczna świata. Warszawa 1999
- J. Micun: Vademecum - Historia najnowsza po 1945 roku. Warszawa 1998
- J. Micuń: Vademecum - Historia od starożytności do współczesności. Warszawa 1999
- Słownik terminów geograficznych. Red. J. K±dziołka. Warszawa 1991
- Szkolne tablice do geografii. Opracował: J. Zalewska,M. Zaręba. Warszawa [2000?]
Przebieg lekcji:
Przedstawienie słuchaczom tematu i celu lekcji:
Temat: Kolonializm - przeszłość i teraźniejszość
Celem lekcji jest pomoc biblioteki w przygotowaniu do matury. Metoda, jak± będzie prowadzona lekcja, może być
przydatna w samodzielnym przygotowaniu innych tematów. Praca na lekcji zacznie się od ustalenia pojęć kluczowych dla
podanego tematu (pomocne słowniki), wokół tych pojęć zostan± zgromadzone poszerzone informacje (leksykon,
vademecum, wywiad), by na ostatnim etapie sięgn±ć do ksi±żki popularnonaukowej i literatury faktu.
Organizacja lekcji:
Słuchacze pracuj± parami; każda para wybiera do opracowania jeden zestaw składaj±cy się z czterech zadań. We
wszystkich zestawach powtarza się zadanie pierwsze i dwunaste , na przykład: 1,4,7,12; 1,6,9,12; itd.
Pomoce dydaktyczne zgromadzone s± na odrębnej półce.
Rozdanie kart pracy z zadaniami.
Słuchacze maj± 35 minut na przygotowanie odpowiedzi.
Po upływie wyznaczonego czasu słuchacze przedstawiaj± swoje ustalenia i odczytuj± wybrane fragmenty z monografii
N.Daviesa (str.807 - 809, 903 - 904) oraz z wywiadu z Ryszardem. Kapuścińskim; po uzgodnieniu treści
i zredagowaniu notatek wszyscy wpisuj± je do kart pracy.
Zakończenie lekcji:
Id±c za sugesti± Ryszarda Kapuścińskiego, że reportaż jest substytutem podróży, w jego imieniu słuchacze
zostaj± zaproszeni do wzięcia udziału w wyprawie na płaskowyż afrykański.
Odczytanie fragmentu reportażu tegoż autora W cieniu drzewa, w Afryce.
Dalszy ci±g podróży po postkolonialnej Afryce - w domu, przy lekturze zbioru reportaży Heban.
Pomiar:
Podanie słuchaczom informacji o wynikach badań nad mechanizmem zapamiętywania zależnie od różnych form
aktywności ucz±cego się (stożek Dale’a).
Zapamiętuje się 10% tego, co się słyszy, 30% tego, co się widzi, 50% tego, co się równocześnie widzi i słyszy
i 70% tego, co się samemu robi.
Przedstawienie uczestnikom lekcji propozycji sprawdzenia za tydzień, ile zapamiętali z tematu, który w dużym
stopniu opracowali sami.
Karta pracy - temat: Kolonializm - przeszłość i teraźniejszość
Zadania i pytania
|
Odpowiedzi
|
Przeszłość
|
1.
|
Wyjaśnij znaczenie terminów:
- kolonializm
- dekolonizacja
- metropolia
|
- Kolonializm to pojęcie pejoratywne, określaj±ce politykę mocarstw maj±c± na celu opanowanie i różne
formy eksploatacji krajów słabiej rozwiniętych.
- Dekolonizacja to proces likwidowania systemu kolonialnego zapocz±tkowany oddzieleniem się od Anglii Stanów
Zjednoczonych Ameryki Płn. w 1776 r.
W pierwszej połowie XIX w. Hiszpania i Portugalia utraciły swe posiadłości w Ameryce Płd. Następny etap
dekolonizacji rozpocz±ł się po II wojnie światowej.
- Metropolia to określenie państwa imperialnego w stosunku do jego kolonii.
|
2.
|
Przedstaw kolejne etapy podbojów kolonialnych. |
Pierwszy etap: między XVI a XVIII w. nast±piła kolonizacja Ameryki Północnej (Anglia) i Ameryki Południowej
(Hiszpania, Portugalia). Drugi etap: w XIX w. zostały skolonizowane: Australia, Indie (Wielka Brytania), Afryka
(Wielka Brytania, Francja, Portugalia Niemcy, Włochy, Belgia), Indonezja (Holandia).
|
3.
|
Posługuj±c się tablicami do geografii i leksykonem politologicznym opracuj tabelę: |
Państwo kolonialne |
Kolonie |
Nazwa |
Obszar w tys. km2 |
Ludność w mln. |
Obszar w tys. km2 |
Ludność w mln |
Wielka Brytania |
244 |
58 |
44.000 |
495 |
Francja |
543 |
57 |
11.800 |
65 |
Holandia |
41 |
15 |
2.800 |
61 |
Belgia |
30 |
10 |
2.390 |
13 |
Portugalia |
92 |
10 |
2.100 |
9 |
|
4.
|
Wymień największe kolonie:
- brytyjskie
- francuskie
- holenderskie
- belgijskie.
|
- Australia, Indie, Sudan, Egipt, Nigeria, Afryka Południowa.
- Francuska Afryka Równikowa, Francuska Afryka Zachodnia, Algieria, Indochiny.
- Indonezja.
- Kongo Belgijskie.
|
5
|
Podaj przykłady eksterminacji ludności tubylczej w koloniach. |
Eksterminacja ludu Herero w Niemieckiej Afryce Płd-Zach. - Stłumienie powstania w Sudanie (armia
sudańska liczyła 100 tys. żołnierzy, ale tylko 10 tys. miało karabiny. Przewaga Brytyjczyków była miażdż±ca).
- Okrutne traktowanie miejscowej ludności w Kongo Belgijskim.
"Szarpanie Afryki odbywało się w przekonaniu, że ziemia i narody tylko czekaj±, żeby je podbić". (N.
Davies) - Podbój i grabież odbywały się w poczuciu misji - niesienia cywilizacji "dzikim".
|
Teraźniejszość
|
6.
|
Podaj podstawowe dane dotycz±ce ONZ.
|
Organizacja Narodów Zjednoczonych powstała w 1945r. Kartę ONZ podpisało wtedy 50 państw. Polska
podpisała Kartę jako 51 państwo. Obecnie należ± do ONZ niemal wszystkie państwa świata(187). Podstawowe cele tej
organizacji: utrzymanie pokoju międzynarodowego, rozwi±zywanie konkretnych problemów międzynarodowych, stanowienie ośrodka
uzgadniania działań narodów.
|
7.
|
Przedstaw zmiany w prawie międzynarodowym po II wojnie światowej.
|
Przed II wojn± światow± prawo międzynarodowe dopuszczało podboje kolonialne i sprawowanie władztwa
na tym obszarze. W 1960 r. Zgromadzenie ogólne ONZ uchwaliło deklaracje o przyznaniu niepodległości krajom i ludom
kolonialnym, uznało prawo wszystkich narodów do samostanowienia. Zobowi±zało państwa kolonialne do położenia
kresu kolonializmowi. |
8.
|
Jak przebiegał proces dekolonizacji po II wojnie światowej ? |
Dekolonizacja przebiegała na ogół pokojowo (wyj±tki: walka o niepodległość Algierii,, Angoli).
Nowo powstałe państwa na ogół nie zrywały kontaktów z był± metropoli±. Ł±cz± je więzy o charakterze
gospodarczym i prawnym. Przeszłość kolonialna ci±ży jednak na nieprzygotowanych do samodzielności krajach.
Wybuchaj± wojny domowe, władzę przejmuj± dyktatorzy. |
9.
|
Wymień kilka dotychczas istniej±cych kolonii i wyjaśnij ich znaczenie dla metropolii.
|
W XXI wieku posiadłości kolonialne stanowi± mniej niż jeden procent powierzchni Ziemi. Pozostałości
kolonialne to np. brytyjskie: Bermudy, Falklandy, Bermudy, Gibraltar.
Francuskie: Gwadelupa, Martynika, Gujana Francuska.
Maj± one głównie znaczenie strategiczne. Mieszkańcy obecnych kolonii opowiadaj± się na ogół za dalsz±
przynależności± do metropolii. |
10.
|
Wynotuj z bibliografii przydatne dla tematu pozycje. |
Dmochowski, Makowska: Vademecum maturzysty. PWN Marayański : Ludność świata. Oświata.
Libner, Stefaniak: Geografia AZ - repetytorium. Kram
Ks. J. Majka: Etyka życia gospodarczego. Wrocław 1982
|
11.
|
Przytocz wypowiedź R. Kapuścińskiego na temat roli, jak± pełni reportaż.
|
W reportażu... " Trzeba przekazać istotę sprawy ludziom, którzy o opisywanym kraju maj±
mgliste pojęcie. Tu nie wystarczy zwykły katalog faktów. Chodzi o to, by opis faktu coś czytelnikowi powiedział,
pozwolił zrozumieć, przemyśleć i przeżyć. Podróżowanie - a reportaż jest przecież substytutem podróży -
pozwala zobaczyć świat, którego siedz±c w domu nie jesteś w stanie wymyślić sobie, ani wyobrazić. Bez podróży
trudno jest ten
świat poj±ć."
|
12.
|
Zrób notatkę dotycz±c± spraw poruszanych w wybranym przez ciebie reportażu ze zbioru Heban R. Kapuścinskiego. |
Praca domowa słuchaczy. |
Monika Dutkowska
|
|