Biblioteka w szkole Biblioteka w szkole
Szukaj: 
Aktualny numer 10/13
Na skróty
Aktualny numer
Prenumerata i zakup numerów archiwalnych
Archiwum
Zawartość wszystkich numerów "BwS"
w programie MOL
Wyszukiwarka
Informacje dla autorów
Sklep internetowy
Bibliografia materiałów repertuarowych dla szkół
Bank przydatnych
materiałów
Partnerzy
Galeria bibliotekarzy
KONTAKT
"Biblioteka w Szkole"
00-950 Warszawa
skr. pocztowa 109
email:
[email protected]
tel./fax 0-22 832 36 12
tel. 832 36 11
Monika Dutkowska - Kolonializm - przeszłość i teraźniejszość

Propozycja lekcji bibliotecznej integruj±cej wiedzę z zakresu edukacji czytelniczej, geografii i historii (klasy maturalne liceum dla dorosłych)

Cel ogólny:

Wdrażanie do samokształcenia.

Jednostki lekcyjne: 2

Cele operacyjne:

Wiadomości:

Słuchacz pamięta:

  • rodzaje źródeł informacji bezpośredniej (słowniki rzeczowe, leksykon);
  • rodzaje źródeł informacji pośredniej (vademecum, ksi±żka popularnonaukowa, literatura faktu);
  • jak korzystać z indeksów;
  • czym był kolonializm;
  • jakie były największe potęgi kolonialne;
  • proces dekolonizacji.

Słuchacz umie:

W sytuacjach typowych:

  • wskazać właściwe źródła informacji bezpośredniej i pośredniej;
  • wyszukać potrzebne hasła;
  • przedstawić proces kolonizacji i dekolonizacji.

W sytuacjach problemowych:

  • samodzielnie wybrać źródło informacji przydatne w jego pracy;
  • samodzielnie znaleźć odpowiednie do potrzeb materiały.

Słuchacz rozumie:

  • Celowość korzystania z różnych źródeł informacji;
  • Założenia metody, jak± pracował na lekcji;
  • Przeobrażenia w prawie i stosunkach międzynarodowych po II wojnie światowej.

Metoda: kula śniegowa.

Pomoce dydaktyczne:

  • Atlas historyczny świata. Red. J.Wolski. Warszawa - Wrocław 1986
  • N. Davies: Europa.Kraków 1998
  • R. Kapuściński: El Classico Latino. Wywiad. Viva! Dwutygodnik Nr.6. 2003 str.99
  • R. Kapuściński: Heban. Warszawa 1999
  • W. Kopaliński: Słownik wydarzeń, pojęć i legend XX wieku. Warszawa 2000
  • Mały leksykon politologiczny. Red. M. Chmaja. Lublin 1997
  • Mapa polityczna świata. Warszawa 1999
  • J. Micun: Vademecum - Historia najnowsza po 1945 roku. Warszawa 1998
  • J. Micuń: Vademecum - Historia od starożytności do współczesności. Warszawa 1999
  • Słownik terminów geograficznych. Red. J. K±dziołka. Warszawa 1991
  • Szkolne tablice do geografii. Opracował: J. Zalewska,M. Zaręba. Warszawa [2000?]

Przebieg lekcji:

Przedstawienie słuchaczom tematu i celu lekcji:

Temat: Kolonializm - przeszłość i teraźniejszość

Celem lekcji jest pomoc biblioteki w przygotowaniu do matury. Metoda, jak± będzie prowadzona lekcja, może być przydatna w samodzielnym przygotowaniu innych tematów. Praca na lekcji zacznie się od ustalenia pojęć kluczowych dla podanego tematu (pomocne słowniki), wokół tych pojęć zostan± zgromadzone poszerzone informacje (leksykon, vademecum, wywiad), by na ostatnim etapie sięgn±ć do ksi±żki popularnonaukowej i literatury faktu.

Organizacja lekcji:

Słuchacze pracuj± parami; każda para wybiera do opracowania jeden zestaw składaj±cy się z czterech zadań. We wszystkich zestawach powtarza się zadanie pierwsze i dwunaste , na przykład: 1,4,7,12; 1,6,9,12; itd.

Pomoce dydaktyczne zgromadzone s± na odrębnej półce.

Rozdanie kart pracy z zadaniami.

Słuchacze maj± 35 minut na przygotowanie odpowiedzi.

Po upływie wyznaczonego czasu słuchacze przedstawiaj± swoje ustalenia i odczytuj± wybrane fragmenty z monografii N.Daviesa (str.807 - 809, 903 - 904) oraz z wywiadu z  Ryszardem. Kapuścińskim;   po uzgodnieniu treści i zredagowaniu notatek wszyscy wpisuj± je do kart pracy.

Zakończenie lekcji:

Id±c za sugesti± Ryszarda Kapuścińskiego, że reportaż jest substytutem podróży, w jego imieniu słuchacze zostaj± zaproszeni do wzięcia udziału w wyprawie   na płaskowyż afrykański.

Odczytanie fragmentu reportażu tegoż autora  W cieniu drzewa, w Afryce.

Dalszy ci±g podróży po postkolonialnej Afryce - w domu, przy lekturze zbioru reportaży Heban.

Pomiar:

Podanie słuchaczom informacji o wynikach badań nad mechanizmem zapamiętywania  zależnie od różnych form  aktywności ucz±cego się (stożek Dale’a).

Zapamiętuje się 10% tego, co się słyszy, 30% tego, co się widzi, 50% tego, co się równocześnie widzi i słyszy i 70% tego, co się samemu robi.

Przedstawienie uczestnikom lekcji propozycji sprawdzenia za tydzień, ile zapamiętali z  tematu, który w dużym stopniu opracowali sami.   

Karta pracy - temat: Kolonializm - przeszłość i teraźniejszość

Zadania i pytania

Odpowiedzi

Przeszłość

1.

Wyjaśnij znaczenie terminów:
  1. kolonializm
  2. dekolonizacja
  3. metropolia
  1. Kolonializm to pojęcie pejoratywne, określaj±ce politykę mocarstw maj±c± na celu opanowanie i różne formy eksploatacji krajów słabiej rozwiniętych.
  2. Dekolonizacja to proces likwidowania systemu kolonialnego zapocz±tkowany oddzieleniem się od Anglii Stanów Zjednoczonych Ameryki Płn. w 1776 r.
    W pierwszej połowie XIX w. Hiszpania i Portugalia utraciły swe posiadłości w Ameryce Płd. Następny etap dekolonizacji rozpocz±ł się po II wojnie światowej.
  3. Metropolia to określenie państwa imperialnego w stosunku do jego kolonii. 

2.

Przedstaw kolejne etapy podbojów kolonialnych. Pierwszy etap: między XVI a XVIII w. nast±piła kolonizacja Ameryki Północnej (Anglia) i Ameryki Południowej (Hiszpania, Portugalia).

Drugi etap: w XIX w. zostały skolonizowane: Australia, Indie (Wielka Brytania), Afryka (Wielka Brytania, Francja, Portugalia Niemcy, Włochy, Belgia), Indonezja (Holandia).

3.

Posługuj±c się tablicami do geografii i leksykonem politologicznym opracuj tabelę:
Państwo kolonialne Kolonie
Nazwa Obszar w tys. km2 Ludność w mln. Obszar w tys. km2 Ludność w mln
Wielka Brytania 244 58 44.000 495
Francja 543 57 11.800 65
Holandia 41 15 2.800 61
Belgia 30 10 2.390 13
Portugalia 92 10 2.100 9

4.

Wymień największe kolonie:

  1. brytyjskie
  2. francuskie
  3. holenderskie
  4. belgijskie.
  1. Australia, Indie, Sudan, Egipt, Nigeria, Afryka Południowa.
  2. Francuska Afryka Równikowa, Francuska Afryka Zachodnia, Algieria, Indochiny.
  3. Indonezja.
  4. Kongo Belgijskie.

5

Podaj przykłady eksterminacji ludności tubylczej w koloniach. Eksterminacja ludu Herero w Niemieckiej Afryce Płd-Zach. - Stłumienie powstania w Sudanie

(armia sudańska liczyła 100 tys. żołnierzy, ale tylko 10 tys. miało karabiny. Przewaga Brytyjczyków była miażdż±ca). - Okrutne traktowanie miejscowej ludności w Kongo Belgijskim.

"Szarpanie Afryki odbywało się w przekonaniu, że ziemia i narody tylko czekaj±, żeby je podbić". (N. Davies) - Podbój i grabież odbywały się w poczuciu misji - niesienia cywilizacji "dzikim".

Teraźniejszość

6.

Podaj podstawowe dane dotycz±ce ONZ.

Organizacja Narodów Zjednoczonych powstała w 1945r. Kartę ONZ podpisało wtedy 50 państw. Polska podpisała Kartę jako 51 państwo. Obecnie należ± do ONZ niemal wszystkie państwa świata(187). Podstawowe cele tej organizacji: utrzymanie pokoju międzynarodowego, rozwi±zywanie konkretnych problemów międzynarodowych, stanowienie ośrodka uzgadniania działań narodów.

7.

Przedstaw zmiany w prawie międzynarodowym po II wojnie światowej.

Przed II wojn± światow± prawo międzynarodowe dopuszczało podboje kolonialne i sprawowanie władztwa na tym obszarze. W 1960 r. Zgromadzenie ogólne ONZ uchwaliło deklaracje o przyznaniu niepodległości krajom i ludom kolonialnym, uznało prawo wszystkich narodów do samostanowienia. Zobowi±zało państwa kolonialne do położenia kresu kolonializmowi.

8.

Jak przebiegał proces dekolonizacji po II wojnie światowej ? Dekolonizacja przebiegała na ogół pokojowo (wyj±tki: walka o niepodległość Algierii,, Angoli). Nowo powstałe państwa na ogół nie zrywały kontaktów z był± metropoli±. Ł±cz± je więzy o charakterze gospodarczym i prawnym. Przeszłość kolonialna ci±ży jednak na nieprzygotowanych do samodzielności krajach. Wybuchaj± wojny domowe, władzę przejmuj± dyktatorzy.  

9.

Wymień kilka dotychczas istniej±cych kolonii i wyjaśnij ich znaczenie dla  metropolii.

W XXI wieku posiadłości kolonialne stanowi± mniej niż jeden procent powierzchni Ziemi.

Pozostałości kolonialne to np. brytyjskie: Bermudy, Falklandy, Bermudy, Gibraltar.

Francuskie: Gwadelupa, Martynika, Gujana Francuska.

Maj± one głównie znaczenie strategiczne. Mieszkańcy obecnych kolonii opowiadaj± się na ogół za dalsz± przynależności± do metropolii.

10.

Wynotuj z bibliografii przydatne dla tematu pozycje.     Dmochowski, Makowska: Vademecum maturzysty. PWN

Marayański : Ludność świata. Oświata.

Libner, Stefaniak: Geografia AZ - repetytorium. Kram

Ks. J. Majka: Etyka życia gospodarczego. Wrocław 1982

11. 

Przytocz wypowiedź

R. Kapuścińskiego na temat roli, jak± pełni reportaż.

W reportażu...  " Trzeba przekazać istotę sprawy ludziom, którzy o opisywanym kraju maj± mgliste pojęcie. Tu nie wystarczy zwykły katalog faktów. Chodzi o to, by opis faktu coś czytelnikowi powiedział, pozwolił zrozumieć, przemyśleć i przeżyć.

Podróżowanie - a reportaż jest przecież substytutem podróży - pozwala zobaczyć świat, którego siedz±c w domu nie jesteś w stanie wymyślić sobie, ani wyobrazić. Bez podróży trudno jest ten

świat poj±ć."

12.  

Zrób notatkę dotycz±c±  spraw poruszanych w wybranym przez ciebie reportażu ze zbioru Heban

R. Kapuścinskiego.

Praca domowa słuchaczy.

Monika Dutkowska