Znajomo�� przepis�w prawnych dotycz�cych szkolnych program�w kszta�cenia jest bardzo przydatna, wr�cz konieczna, w trakcie tworzenia i wdra�ania program�w �cie�ek edukacyjnych. Wszelkie dzia�ania wymagaj� stosowania procedur zgodnych z aktualnie obowi�zuj�cym prawem.

Najistotniejszym dokumentem, z kt�rym powinni�my si� zapozna�, jest obowi�zuj�ce obecnie Rozporz�dzenie MENiS z dnia 26 lutego 2002 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kszta�cenia og�lnego w poszczeg�lnych typach szk� (Dz. U. Nr 51 z 2002 r., poz. 458). Zamieszczono tu mi�dzy innymi zalecenia odno�nie �cie�ki czytelniczej i medialnej. W tym rozporz�dzeniu znajduj� si� wytyczne dotycz�ce tre�ci edukacyjnych, kt�re powinny by� wykorzystane w trakcie tworzenia programu.

Edukacja czytelnicza ma swoj� tradycj� w szkole, natomiast edukacja medialna jest czym� nowym lecz koniecznym w tym obszarze, bowiem media s� wszechobecne w �yciu wsp�czesnego cz�owieka.

Przygotowanie do rozpoznawania r�nych komunikat�w medialnych, rozumienia j�zyka medi�w, samodzielnego pos�ugiwania si� narz�dziami medialnymi trzeba zacz�� od najni�szego etapu nauczania. Jest to niezb�dne, je�li chcemy, by nasz ucze� docenia� rol� ksi��ki, umia� w spos�b �wiadomy korzysta� ze zdobyczy wsp�czesnej cywilizacji, nie zgin�� w nat�oku informacji.

Podstawy programowe przewidujďż˝ cztery etapy edukacji czytelniczo-medialnej:

• I etap - klasy I-III szkoďż˝y podstawowej
• II etap - klasy IV-VI szkoďż˝y podstawowej
• III etap - klasy I-III gimnazjum.
• IV etap - Szkoďż˝y ponadgimnazjalne.

Edukacja czytelniczo - medialna ma charakter spiralny. Pewne tematy powtarzaj� si� w kolejnych etapach edukacji, co u�atwia uczniowi pog��bianie wiadomo�ci i utrwalanie umiej�tno�ci. Edukacj� czytelnicz� oraz medialn� mo�e prowadzi� polonista przy �cis�ej wsp�pracy z nauczycielem- bibliotekarzem. Z dobrym skutkiem mog� si� tu w��czy� inni nauczyciele, zw�aszcza historyk, nauczyciel sztuki, informatyk. W klasach I-III szko�y podstawowej wdra�aniem �cie�ki czytelniczej i medialnej powinien zaj�� si� nauczyciel- bibliotekarz oraz nauczyciel prowadz�cy t� klas�.
Za realizacj� programu w szkole powinien odpowiada� koordynator �cie�ki wyznaczony przez dyrektora plac�wki.

EDUKACJA CZYTELNICZA I MEDIALNA - SZKO�A PODSTAWOWA

Cele edukacyjne

• Przygotowanie do samodzielnego poszukiwania potrzebnych informacji i materia��w.
• Przygotowanie do odbioru informacji rozpowszechnianych przez media.
• Przygotowanie do ďż˝wiadomego i odpowiedzialnego korzystania ze ďż˝rodkďż˝w masowej komunikacji (telewizji, komputerďż˝w, prasy itp.).
• Ksztaďż˝towanie postawy szacunku dla polskiego dziedzictwa kulturowego w zwiďż˝zku z globalizacjďż˝ kultury masowej.

Zadania szko�y

• Rozwijanie i utrwalanie zainteresowaďż˝, potrzeb i nawykďż˝w czytelniczych z uwzglďż˝dnieniem indywidualnych uzdolnieďż˝ uczniďż˝w.
• Ksztaďż˝cenie umiejďż˝tnoďż˝ci samodzielnego korzystania ze zbiorďż˝w bibliotecznych.
• Ksztaďż˝cenie i utrwalanie nawykďż˝w kulturalnego obcowania z ksi��kďż˝ i innymi noďż˝nikami informacji.
• .
• Przygotowanie do rozpoznawania rďż˝nych komunikatďż˝w medialnych i rozumienia jďż˝zyka mediďż˝w.
• Wprowadzenie do samodzielnego posďż˝ugiwania siďż˝ narzďż˝dziami medialnymi.

Tre�ci

• Dzieje pisma, ksi��ki, prasy i przekazďż˝w medialnych.
• Wydawnictwa informacyjne. Literatura popularnonaukowa. Czasopisma dzieciďż˝ce i mďż˝odzieďż˝owe.
• Katalogi. Kartoteki. Zautomatyzowany system wyszukiwania danych.
• Proces porozumiewania siďż˝, jego skďż˝adniki i kontekst spoďż˝eczny.
• Komunikacja werbalna i niewerbalna; bezpoďż˝rednia i medialna.
• Rodzaje mediďż˝w, ich istota i zasady funkcjonowania.
• Funkcje i charakterystyka komunikatďż˝w medialnych: drukowanych, obrazowych, dďż˝wiďż˝kowych, audiowizualnych i multimedialnych.
• Podstawowe elementy jďż˝zyka poszczegďż˝lnych rodzajďż˝w mediďż˝w. Rodzaje i gatunki przekazďż˝w medialnych.
• Teatr jako ďż˝rďż˝dďż˝o przekazďż˝w medialnych.
• Wydarzenia z ďż˝ycia osobistego i spoďż˝ecznego jako inspiracja do samodzielnych rejestracji i twďż˝rczoďż˝ci medialnej.
• Selektywno�� doboru informacji w ďż˝rodkach masowego przekazu. Stronniczo�� przekazu.
• Informacja czy perswazja? Jawne i niejawne funkcje ďż˝rodkďż˝w masowej komunikacji we wspďż˝czesnym spoďż˝eczeďż˝stwie informacyjnym.

Osi�gni�cia

• Czytanie dla zdobycia wiadomoďż˝ci i zaspokajania potrzeb poznawczych.
• Poszukiwanie i wykorzystywanie informacji z encyklopedii, sďż˝ownikďż˝w, innych wydawnictw i dokumentďż˝w pozaksi��kowych (medialnych).
• Wyszukiwanie materia��w na okreďż˝lony temat za pomocďż˝ katalogďż˝w i kartotek.
• Rozpoznawanie elementďż˝w jďż˝zyka mediďż˝w w rďż˝nych rodzajach komunikatďż˝w.
• Rozrďż˝nianie komunikatďż˝w przedstawiajďż˝cych rzeczywisto�� realnďż˝ i fikcjďż˝.
• Rozrďż˝nianie miďż˝dzy obiektywnďż˝ relacjďż˝ a komentarzem.
• Posďż˝ugiwanie siďż˝ podstawowymi urzďż˝dzeniami medialnymi.
• Umiejďż˝tno�� krytycznej analizy wartoďż˝ci oferty mediďż˝w i dokonywania wďż˝aďż˝ciwego wyboru
• w korzystaniu ze ďż˝rodkďż˝w masowej komunikacji.

EDUKACJA CZYTELNICZA I MEDIALNA - GIMNAZJUM

Cele edukacyjne:

• Przygotowanie do korzystania z rďż˝nych ďż˝rďż˝deďż˝ informacji.
• Umiejďż˝tno�� segregowania informacji i krytycznego ich odbioru.
• Rozbudzanie potrzeb czytelniczych.
• Przygotowanie do pracy samoksztaďż˝ceniowej i wykorzystywania mediďż˝w jako narzďż˝dzi pracy intelektualnej.
• Ksztaďż˝towanie postawy szacunku dla polskiego dziedzictwa kulturowego w zwiďż˝zku z globalizacjďż˝ kultury masowej.

Zadania szko�y:

• Rozpoznanie i umiejďż˝tne kierowanie zainteresowaniami literackimi uczniďż˝w.
• Tworzenie warunkďż˝w do zdobywania informacji z rďż˝nych ďż˝rďż˝deďż˝.
• Rozwijanie wiedzy o komunikowaniu siďż˝ ludzi bezpoďż˝rednio i przez media.
• Ukazywanie zaleďż˝noďż˝ci miďż˝dzy formďż˝ i jďż˝zykiem mediďż˝w a zamierzeniami, postawami i kulturďż˝ twďż˝rcďż˝w komunikatďż˝w artystycznych, informacyjnych, reklamowych oraz propagandowych.
• Uďż˝wiadomienie roli mass mediďż˝w i stosowanych przez nie ďż˝rodkďż˝w i zabiegďż˝w socjotechnicznych.
• Wprowadzenie uczniďż˝w w zasady procesu twďż˝rczego w produkcji medialnej.
• Zapoznanie z fundamentalnymi dzieďż˝ami medialnymi: fotografii, radia, filmu, telewizji \i teatru, polskimi i zagranicznymi.

Tre�ci:

• Dokumenty gromadzone w bibliotece i ich warto�� informacyjna.
• Opis i spis bibliograficzny; zestawienie tematyczne.
• Pojďż˝cia komunikacji medialnej: znak, symbol, kod, jďż˝zyk, denotacja, konotacja.
• Drogi, formy i kanaďż˝y komunikowania siďż˝ ludzi, funkcje komunikatďż˝w - psychologiczne podstawy komunikowania siďż˝ ludzi.
• Formy komunikatďż˝w medialnych: sďż˝ownych, pisemnych, obrazowych, dďż˝wiďż˝kowych, filmowych i multimedialnych.
• Kody ikoniczne i symboliczne. Jďż˝zyki poszczegďż˝lnych mediďż˝w. Formy i ďż˝rodki obrazowe.
• Fikcja w mediach.
• Sďż˝owo, gest i ruch jako forma wypowiedzi w ďż˝yciu i w teatrze, gry dramatyczne, inscenizacje, teatr szkolny.
• Media jako ďż˝rodki poznania historii i wspďż˝czesnoďż˝ci. Komunikaty informacyjne i perswazyjne (reklamowe i propagandowe, public relations).
• Podstawy projektowania i wykonywania rďż˝nych form komunikatďż˝w medialnych.

Osi�gni�cia

• Korzystanie ze zbiorďż˝w i warsztatu informacyjnego biblioteki, takďż˝e za pomocďż˝ automatycznych systemďż˝w wyszukiwawczych.
• Sporzďż˝dzanie opisďż˝w bibliograficznych i bibliografii za��cznikowej do wďż˝asnych opracowaďż˝.
• Sprawne, szybkie czytanie, notowanie i selekcjonowanie wiadomoďż˝ci.
• Analizowanie komunikatďż˝w medialnych, odczytywanie znakďż˝w i kodďż˝w dosďż˝ownych i kontekstowych.
• Rozpoznawanie uďż˝ytych ďż˝rodkďż˝w formalnych i ich sďż˝uďż˝ebno�� wzglďż˝dem zamierzeďż˝ twďż˝rcďż˝w w rďż˝nych formach przekazďż˝w medialnych.
• Wykorzystywanie mediďż˝w jako ďż˝rďż˝deďż˝ informacji i opinii w samodzielnym dochodzeniu do wiedzy.
• Posďż˝ugiwanie siďż˝ rďż˝nymi formami komunikatďż˝w i narzďż˝dzi medialnych w procesie komunikowania, zdobywania, dokumentowania i prezentowania wiedzy.
• Rozrďż˝nianie komunikatďż˝w informacyjnych od perswazyjnych, przekazďż˝w przedstawiajďż˝cych rzeczywisto�� od interpretujďż˝cych i fikcyjnych.
• Umiejďż˝tno�� krytycznej analizy wartoďż˝ci oferty mediďż˝w i dokonywania wďż˝aďż˝ciwego wyboru w korzystaniu ze ďż˝rodkďż˝w masowej komunikacji.

EDUKACJA CZYTELNICZA I MEDIALNA - LICEUM OG�LNOKSZTA�C�CE, LICEUM PROFILOWANE, TECHNIKUM

Cele edukacyjne

• Przygotowanie siďż˝ do samoksztaďż˝cenia poprzez umiejďż˝tne pozyskiwanie i opracowywanie informacji pochodzďż˝cych z rďż˝nych ďż˝rďż˝deďż˝.
• Rozumienie natury i roli mediďż˝w we wspďż˝czesnej cywilizacji.
• Zachowanie toďż˝samoďż˝ci kulturowej wobec globalizacji kultury.
• Zdobycie umiejďż˝tnoďż˝ci przekazu i krytycznego odbioru treďż˝ci komunikatďż˝w medialnych.
• Zachowanie postawy dystansu i krytycyzmu wobec informacji przekazywanych przez media.

Zadania szko�y

• Wprowadzenie w technologiďż˝ pracy umysďż˝owej jako przygotowanie do egzaminu maturalnego i studiďż˝w wyďż˝szych.
• Rozwijanie wiedzy na temat powszechnie dostďż˝pnych zasobďż˝w informacyjnych.
• Stwarzanie warunkďż˝w dla samodzielnego sporzďż˝dzania przez uczniďż˝w komunikatďż˝w medialnych.
• Dostarczanie materia��w do krytycznej analizy przekazďż˝w informacyjnych (np. prasa, telewizja, reklama zewnďż˝trzna).

Tre�ci

• Tradycyjne i nowoczesne ďż˝rďż˝dďż˝a informacji (od ksi��ki do przekazďż˝w internetowych); najnowsze techniki informacyjne i ich dostďż˝pno��.
• Wspďż˝czesne instytucje wydawnicze i instytucje zajmujďż˝ce siďż˝ dystrybucjďż˝ ksi��ek i prasy.
• Kompetencje czytelnicze niezbďż˝dne do odbioru tekstďż˝w literackich, naukowych i popularnonaukowych.
• Globalizacja ďż˝ycia. Cywilizacja informacyjna i kultura mediďż˝w. Pojďż˝cie czwartej wďż˝adzy.
• Media publiczne i prywatne - zadania i interesy. Rynkowo�� mediďż˝w i jej spoďż˝eczne skutki.
• Wpďż˝yw mediďż˝w na rďż˝ne aspekty ďż˝ycia czďż˝owieka.
• Zagroďż˝enia dla psychicznego i moralnego rozwoju czďż˝owieka pďż˝ynďż˝ce z mediďż˝w. Rďż˝ne formy uzaleďż˝nieďż˝ medialnych.
• Warsztat pracy dziennikarza (prasowego, radiowego, telewizyjnego).
• Warsztat pracy reďż˝ysera (filmowego, teatralnego).
• Wywieranie wpďż˝ywu na ludzi. Metody i techniki perswazji i manipulacji stosowane w reklamie zewnďż˝trznej, prasowej, radiowej i telewizyjnej.
• Analiza porďż˝wnawcza wybranej informacji zaczerpniďż˝tej z rďż˝nych ďż˝rďż˝deďż˝ (z prasy, audycji telewizyjnych lub radiowych). Kryteria wskazujďż˝ce na rzetelno�� i obiektywizm tej informacji.
• Wybďż˝r miďż˝dzynarodowych i polskich przepisďż˝w prawa dotyczďż˝cych mediďż˝w.

Osi�gni�cia

• Umiejďż˝tno�� sprawnego zebrania okreďż˝lonych informacji i wyselekcjonowania przydatnych treďż˝ci (w tym sporzďż˝dzenie bibliografii).
• Postrzeganie roli mediďż˝w w szerszym kontekďż˝cie cywilizacyjno - kulturowym. Dostrzeganie wpďż˝ywu mediďż˝w na ďż˝ycie i zachowanie ludzi oraz caďż˝ych spoďż˝eczeďż˝stw.
• Formuďż˝owanie ocen, opinii i recenzji wybranych informacji przekazywanych przez media.
• Samodzielne tworzenie podstawowych komunikatďż˝w medialnych z wykorzystaniem modelu
• warsztatu pracy dziennikarza prasowego oraz radiowego lub telewizyjnego.

Drugim istotnym dokumentem jest Rozporz�dzenie MENiS z dnia 12 lutego 2002 r. w sprawie ramowych plan�w nauczania w szko�ach publicznych (Dz. U. 15 z 2002 roku, poz. 142) � 2 ust. 5 pkt. 3 tego� rozporz�dzenia stanowi, �e: godziny do dyspozycji dyrektora szko�y, z uwzgl�dnieniem realizacji zaj��, o kt�rych mowa w ust.9, mog� by� przeznaczone na realizacj� �cie�ek edukacyjnych, obejmuj�cych zestaw tre�ci i umiej�tno�ci o istotnym znaczeniu wychowawczym, kt�rych realizacja mo�e odbywa� si� w ramach nauczania przedmiot�w lub blok�w przedmiotowych, o kt�rych mowa w � 3ust. 10 lub w postaci odr�bnych zaj��. Kolejnym rozporz�dzeniem, kt�re powinno nas zainteresowa�, jest Rozporz�dzenie MENiS z dnia 9 kwietnia 2002 r. w sprawie warunk�w prowadzenia dzia�alno�ci innowacyjnej i eksperymentalnej przez publiczne szko�y i plac�wki (Dz. U. Nr 56 z 2002 r., poz. 506. Nie powinno si� pomija� r�wnie� Rozporz�dzenia MENiS z dnia 24 kwietnia 2002 r. w sprawie warunk�w i trybu dopuszczania do u�ytku szkolnego program�w nauczania, program�w wychowania przedszkolnego i podr�cznik�w oraz �rodk�w dydaktycznych (Dz. U. Nr 69 z 2002 r., poz. 635). Znajomo�� dw�ch ostatnich dokument�w jest przydatna nauczycielom i dyrektorom plac�wek o�wiatowych z uwagi na to, �e wiele program�w �cie�ek edukacyjnych mog� charakter program�w autorskich.. Nale�y je wdro�y� zgodnie z obowi�zuj�cym prawem. Nale�y zwr�ci� uwag�, i� ka�dy z dw�ch przytoczonych przepis�w prawnych wymaga zupe�nie innych dzia�a� formalnych i odpowiedniego zaplanowania w czasie dopuszczenia autorskiego programu do u�ytku szkolnego. Dzia�alno�� innowacyjn� nale�y zg�osi� do kuratorium o�wiat do 31 marca roku poprzedzaj�cego rok szkolny, w kt�rym jest planowane rozpocz�cie innowacji. Program autorski nale�y zg�osi� tu� przed rozpocz�ciem roku szkolnego, w kt�rym ma by� wdra�any program wybranej �cie�ki edukacyjnej. Trzeba r�wnie� pami�ta�, i� MENiS zleci� opracowanie nowej podstawy programowej Instytutowi Spraw Publicznych, przy kt�rym powo�ano zesp� pod kierunkiem prof. Krzysztofa Konarzewskiego. Musimy by� przygotowani, i� ju� nied�ugo czekaj� nas zmiany prawne. Jakie? Poczekajmy z cierpliwo�ci�.