Wiersze Tuwima znamy wszyscy. Zanim nauczyli�my si� rozr�nia� litery, rodzice i dziadkowie czytali nam jego wiersze. Kilka pokole� wychowa�o si� na "Lokomotywie", "Rzepce", "S�oniu Tr�balskim" i wielu, wielu innych utworach. Od przedszkola, przez wszystkie lata szkolne spotykamy si� z tw�rczo�ci� tego poety.

Julian Tuwim urodzi� si� 13 wrze�nia 1894 r. w �odzi, w rodzinie urz�dnika bankowego. Matka od ma�ego czyta�a mu najpi�kniejsze wiersze polskie, zaszczepiaj�c mi�o�� do poezji i marzenia o niecodziennym �yciu. M�ody Julek uczy� si� w rosyjskim gimnazjum w �odzi. By� zdolny, ale zdolno�ci i inteligencja nie zawsze sz�y w parze z ochot� do odrabiania lekcji, tote� Julek cz�sto miewa� oceny niedostateczne. Powtarza� sz�st� klas� i to spowodowa�o, �e zabra� si� pilniej do pracy.

Tuwim interesowa� si� przyrod� (jego konikiem by�y zio�a) i mechanik�, astronomi� i magi�. Wiecznie czego� szuka�, docieka�, robi� do�wiadczenia w swoim domowym laboratorium. Porwany pasj� eksperyment�w o ma�y w�os nie wysadzi� ca�ej kamienicy przy ul. Andrzeja 40 w �odzi, w kt�rej mieszka� z rodzicami. M�odociany sprawca, z poparzon� r�k�, odwieziony zosta� do lekarza, a jego skromne, lecz z wysi�kiem gromadzone laboratorium wyl�dowa�o na �mietniku.

Niebia�skich l�nie� roztwory, Bursztyny i fosfory, Niedofiolety ciep�e W prze�roczystym szkleniu wkl�� I alkohole sine, Przez kt�re wida� �mier�, I p�omie� w ciemnym p�ynie, I promie� w czarcim winie, I ci�ka blaska rt��. W Barwistanie

Zami�owanie do poezji budzi�o si� d�ugo. W wieku lat siedemnastu, w tajemnicy przed wszystkimi, zacz�� pisa� pierwsze wiersze. Wielki wp�yw na m�odzie�cze wiersze poety wywar�a tw�rczo�� Leopolda Staffa. Poezja sta�a si� jego �ywio�em, talent, pasja, pracowito��, humor nie opuszcza�y go nigdy. Dwa lata przed matur� by� ju� otoczony nimbem s�awy, w ca�ej szkole znany by� z dowcipu i pomys�owo�ci, zdolno�ci w r�nych kierunkach - pr�cz umiej�tno�ci zdobywania dobrych ocen. Po zdaniu matury w r. 1914 rozpocz�� prac� jako t�umacz literatury rosyjskiej, pisa� teksty do kabaret�w.

Kruczy brunet o pal�cych oczach, mocno zagi�tym nosie, z ciemn� myszk� na lewym policzku, o orlej, natchnionej twarzy i wra�liwych ustach, typowy po�udniowiec o wybuchowym temperamencie - oto portret Tuwima m�odego, kt�ry w p�niejszych latach sta� si� cz�owiekiem uroczym, wytwornym, ujmuj�cym wszystkich serdeczn� prostot�.

A jak sobie wieczorem po ulicy chodzďż˝,  Z podniesionym koďż˝nierzem przy wytartym palcie,  Ja wiem, ďż˝e nie masz celu mej codziennej drodze,  Chyba: podeszwy zdzieraďż˝ na szorstkim asfalcie;  Jak sobie naprzďż˝d idďż˝, mďż˝ody i wspaniaďż˝y,  Jak wsadzďż˝ do kieszeni twarde, suche piďż˝cie,  - To jakbym brzemiďż˝ dďż˝wigaďż˝, przewalam siďż˝ caďż˝y:  We mnie to siďż˝ przewala me pijane szczďż˝cie! A jak sobie wieczorem...

Znajomo�� ze Stefani� Marchw�wn� (poznali si� w 1912 r.), przysz�� �on�, przeradza si� w g��bokie uczucie. Ono inspiruje poet� do napisania cyklu wierszy mi�osnych.

30 kwietnia 1919 r. w �odzi odby� si� �lub Stefanii i Juliana.

Mimozami jesie� si� zaczyna, Z�otawa, krucha i mi�a. To ty, to ty jeste� ta dziewczyna, Kt�ra do mnie na ulic� wychodzi�a. Od twoich list�w pachnia�o w sieni, Gdym wraca� zdyszany ze szko�y, A po ulicach w lekkiej jesieni Fruwa�y za mn� jasne anio�y. Wspomnienie

W 1916 r. podejmuje studia w Warszawie. Najpierw na Wydziale Prawa, potem na Wydziale Filozoficznym, gdzie studiuje polonistyk�. Nawi�zuje wsp�prac� z czasopismami literackimi, wydaje pierwszy tom poezji "Czyhanie na Boga" (1918 r.).

Tuwim jako jeden z za�o�ycieli pracuje w redakcji miesi�cznika "Skamander", od kt�rego nazw� przyjmuje grupa poetycka. Nale�eli do niej Jan Lecho�, Antoni S�onimski, Kazimierz Wierzy�ski, Jaros�aw Iwaszkiewicz. Skamandryci opiewali codzienno��, t�um, miasto. Pisali o szarym cz�owieku, dla prostych ludzi, u�ywaj�c cz�sto potocznego j�zyka. Tuwim jest poet� codzienno�ci - opisuje w swych wierszach najzwyczajniejsze przedmioty (buty, kredens, gazet�) i czynno�ci (golenie, picie mleka). Jego wiersze porywaj� �wie�o�ci�, urzekaj� pi�knem rzeczy dnia codziennego.

A w maju Zwyk�em je�dzi�, szanowni panowie, Na przedniej platformie tramwaju! Miasto na wskro� mnie przeszywa! Co si� tam dzieje w mej g�owie: P�dy, zap�dy, ognie, ogniwa, Weso�o w czubie i w pi�tach, A najweselej na skr�tach! Do krytyk�w

Do wybuchu II wojny �wiatowej Tuwim du�o tworzy, wydaje, dzia�a w Zwi�zku Literat�w Polskich. W 1936 r. powstaje wybitny poemat satyryczny "Bal w Operze" (wydany - z uwagi na cenzur� - dopiero po dziesi�ciu latach). Kiedy w 1938 r. Tuwim og�osi� drukiem swoje wiersze dla dzieci, przepe�nione humorem i dowcipem, zadziwi� wszystkich czytelnik�w: doros�ych i dzieci. Nikt tak jeszcze dla nich nie pisa�. To by�a wspania�a zabawa. Sam t�umaczy� si�, �e dowcip tak go rozsadza, i� musi da� upust pisz�c ksi��eczki dla dzieci. Wierszy dla dzieci napisa� ko�o czterdziestu, zatem ilo�ciowo stanowi� one niemal margines jego pisarstwa, margines jednak znakomity.

By� sobie s�o� wielki - jak s�o�. Zwa� si� ten s�o� Tomasz Tr�balski. Wszystko, co mia�, by�o jak s�o�! Lecz straszny by� Zapominalski. S�oniow� mia� g�ow� i nogi s�oniowe, I k�y z prawdziwej ko�ci s�oniowej, I tr�b�, kt�r� wspaniale kr�ci�, Wszystko s�oniowe - opr�cz pami�ci. S�o� Tr�balski

We wrze�niu 1939 r. opuszcza wraz z �on� Warszaw�. Udaje si� do Pary�a, potem Brazylii, w ko�cu do USA. Na emigracji zacz�� pisa� liryczno-epicki poemat "Kwiaty polskie". T�skni za rodzinnym domem i chce wr�ci� do kraju po zako�czeniu wojny.

Ojczyzn� moj� jest �an, �an Polski, prostej, serdecznej. Niech mi pozwoli Pan W nim znale�� spoczynek wieczny. Ojczyzn� moj� jest dom, Kochany dom rodzicielski, Przytu�ek cichym snom M�odo�ci sielskiej - anielskiej. Patrz�, strudzony �r�d dr�g, W oczu twych b��kit przeczysty, I jest w nich wszystko: i B�g, I Polska, i dom ojczysty. Ojczyzna

W czerwcu 1946 r. powraca z �on� do Warszawy. Tuwimowie adoptuj� c�rk�, Ew�. Dopiero w 1949 r. wydaje "Kwiaty polskie". Wi�ksz� cz�� roku sp�dza� poeta w swej posiad�o�ci w Aninie. Latem niech�tnie opuszcza� Warszaw�, by� cz�owiekiem lgn�cym do miasta, nie zale�a�o mu na obcowaniu z przyrod�.

Tuwim kocha� zwierz�ta. O swoim ukochanym psie D�onciu m�wi�, �e jest najm�drzejszym pieskiem w Warszawie. Zapewnia� przyjaci�, �e jego pies wymawia wszystkie samog�oski bardzo wyra�nie, a potem je �piewa - jest naprawd� wyj�tkowy!

M�j piesek D�oncio - oto go macie - To m�j najwi�kszy w �wiecie przyjaciel. Codziennie w k�cie kanapy siadam I z moim D�onciem gadam i gadam. Gadam i gadam, a D�oncio milczy, Lecz mnie rozumie piesek najmilszy. D�o�cio

By� nie tylko wspania�ym poet�, t�umaczem, satyrykiem oraz autorem tekst�w piosenek (m.in. "Mi�o�� ci wszystko wybaczy", "Co nam zosta�o z tych lat"), ale tak�e znawc� historii polszczyzny, pasjonatem s�owa, mi�o�nikiem antyku, teatru i nauk �cis�ych. Cz�sto wspomina� swoj� nieodwzajemnion� mi�o�� do... matematyki. Znany by� i ceniony jako bibliofil, kt�ry nie tylko zbiera ksi��ki i doskonale si� na nich zna, ale zbiory swe kocha, obcuje z nimi i stale do nich zagl�da.

Ksi��ka - rozpaczy mojej winna, Rozkoszy, smutku i zachwytu, �miej� si� nad ni�, wzdycham, p�acz�, Ksi��ka - nowina pe�na mit�w I starych s��w, i nowych znacze�. Kwiaty polskie

By� zapalonym kolekcjonerem, mia� pasj� zbierania wszelkiego rodzaju ciekawostek literackich, kalambur�w, �ama�c�w rymowych.

Spod jego pi�ra wychodzi�y liczne dowcipne teksty, cz�sto w lapidarnej formie aforyzm�w.

Gratulacje - najuprzejmiejsza forma zawi�ci.

Odpowiedzialno�� - to, co inni powinni ponosi�.

Para - woda w natchnieniu.

Pch�a - owad, kt�ry zszed� na psy.

Pesymista - optymista z praktyk� �yciow�.

�ycie - okres czasu, kt�rego pierwsz� po�ow� zatruwaj� nam rodzice, a drug� dzieci.

Julian Tuwim zmar� nagle 27 grudnia 1953 r. w Zakopanem. Pochowany zosta� w Alei Zas�u�onych na Pow�zkach w Warszawie. We wspomnieniach bliskich Tuwimowi ludzi pozosta� ten poeta ludzkich nadziei jako "wielki czarodziej, alchemik �ywego s�owa, mag, niestrudzony dyrygent wielkiej orkiestry s��w, wielki ksi�ycowy ptak - ptak kolorowy, drapie�ny i szlachetny".

Taki to ju� los m�j b�dzie, Takie to ju� mi�owanie: Przywitanie, po�egnanie, Po�egnanie, wspominanie.... Oczy twoje widz� wsz�dzie, Oczy twoje mnie ca�uj�, Z dali, z dali mnie mi�uj�, Z dali, z dali mnie �a�uj�, Nie przychodz� na wzywanie, Jeno b�yszcz�, jak w legendzie, W dali, w dali, zewsz�d, wsz�dzie, - Taki to ju� los m�j b�dzie, takie to ju� mi�owanie: Przywitanie.... po�egnanie.... Los

Najbli�ej autora "Lokomotywy" mo�na znale�� si� w Muzeum Literatury na warszawskim Rynku Starego Miasta. Znajduje si� tu cz�� ksi�gozbioru poety, s� jego ulubione fili�anki, pi�ro, listy, portret wykonany r�k� Witkacego. Ciekawym eksponatem jest Insula Juliana - mapa wyspy w kszta�cie profilu Tuwima, prezent od Danuty i Szymona Kobyli�skich. Wszystkie nazwy miejscowo�ci to tytu�y wierszy i ksi��ek poety.

"Zmďż˝czony burz szaleďż˝stwem..." Tuwim odpoczywa na ďż˝awce. Taki to pomnik zobaczymy w ďż˝odzi, na ul. Piotrkowskiej. Moďż˝na przysi��� obok poety i zatopiďż˝ w jego magicznej poezji…

A je�eli nic? A je�eli nie? Tru�em ja si� my�l� z�udn�, Tob� jasn�, tob� cudn�, I zatruty �ni�: A je�eli nie? No to... trudno. A je�eli co�? A je�eli tak? Rozgo��bi� mi si� zorze, Ogniem ca�y �wiat zagorze Jak czerwony mak, Bo je�eli tak, No to... - Bo�e!! Je�eli

Bibliografia:

• Helman Wďż˝odzimierz "Poeta spraw pierwszych i rzeczy ostatecznych.." Pďż˝omyczek 1998 nr 1 s. 6-7
• Kowalczykďż˝wna Jolanta "Mag sďż˝owa". Biblioteka w Szkole 1994 nr 10 s. 1-2
• Kozďż˝owska Graďż˝yna "Julian Tuwim. Godzina literacka - montaďż˝ sďż˝owno-muzyczny". Poradnik Bibliotekarza 1995 nr 6 s. 34-35
• Literatura polska. Pomysďż˝, tekst i ukďż˝ad Jan Tomkowski. Warszawa, PIW 1999
• Olszewska-Wrďż˝blewska Lidia "Czďż˝owiek wielkiego miasta". Pďż˝omyczek 1999 nr 12 s. 6
• Pryzwan Mariola "Poeta czarodziej". Biblioteka w Szkole 1994 nr 10 s. 1
• Ptak-Chowaďż˝ska Maďż˝gorzata. Tuwim znany i mniej znany. Biblioteka w Szkole 2004 nr 12 s. 16-17
• Sďż˝awni Polacy. Pisarze i poeci. Poznaďż˝, Wydawnictwo Podsiedlik-Raniowski i Spďż˝ka 1998
• Tuwim Julian "Poezje wybrane". Warszawa, Czytelnik 1977
• Wďż˝jcicka Elďż˝bieta "Pasje i namiďż˝tnoďż˝ci Juliana Tuwima: scenariusz spotkania". Biblioteka w Szkole 1999 nr 4 s. 12-14
• http://free.polbox.pl/t/tuwim/
• http://www.poema.art.pl/site/sub_199.html

wersja spakowana w formacie Microsoft Word (1303 KB)

dzia�: Kr�tkie gazetki na d�ugie przerwy