Czas trwania turnieju ok.180 min.

Witam bardzo serdecznie wszystkich zebranych na turnieju ze znajomości treści lektury pt. "Opowieść wigilijna" oraz polskich zwyczajów bożonarodzeniowych. Zgodnie z regulaminem, z którym mieliście okazję się już wcześniej zapoznać - konkurs składa się z 3 części: teoretycznej, sprawnościowej i prezentacyjnej. Przed Wami ł±cznie 16 zadań. Przypominam, że na zwycięstwo pracuje cała grupa. Punkty zdobyte we wszystkich częściach zostan± zsumowane i dadz± ostateczny wynik.

W zmaganiach będ± uczestniczyli uczniowie klas pierwszych z 3 publicznych gimnazjów.

(Przedstawienie zawodników, jury oraz osoby prowadz±cej.)

Na widowni zasiadły dzisiaj (przedstawienie kibiców). Mam nadzieję, że kibice zachowaj± się równie kulturalnie, jak kibice ostatnich skoków narciarskich w Zakopanem i będ± z tak± sam± sił± kibicować wszystkim trzem zespołom.

Poszczególni zawodnicy zajęli już miejsca - czas na przybliżenie im zadań.

Zadanie 1

Zaczynamy od znajomości treści lektury. Zadanie będzie polegało na pisemnym rozwi±zaniu krótkiego identycznego dla wszystkich osób testu. Pisz± wszyscy uczestnicy siedz±cy przy stolikach. Liczy się ł±czna liczba punktów uzyskanych przez wszystkich trzech zawodników danej reprezentacji .W tej konkurencji za każd± prawidłow± odpowiedź każdy uczestnik otrzymuje 1 punkt. Każda szkoła maksymalnie może zdobyć 27 punktów. Na wykonanie tego zadania macie 4 minuty.

Zawodnicy z poszczególnych zespołów odwracaj± się do siebie tyłem. Każdy rozwi±zuje swój egzemplarz testu.

Imię i nazwisko...............................................................................................

Szkoła............................................................................................................

1. Podaj pełny tytuł "Opowieści wigilijnej".
   .......................................................................................................................
   .......................................................................................................................
2. Wymień trzy zwyczaje bożonarodzeniowe w XIX Anglii:
   .......................................................................................................................
   .......................................................................................................................
   .......................................................................................................................
3. Wymień trzy przyczyny dlaczego Scrooge stał się sk±pcem i dziwakiem:
   .......................................................................................................................
   .......................................................................................................................
   .......................................................................................................................
4. W czym ujrzał Scrooge twarz Marley’a po powrocie do domu?
   1. w lustrze
   2. w szybie okna
   3. w młotku do kołatania do drzwi
   4. w talerzu z kleikiem
5. Dlaczego Scrooge szanował ciemność?
   1. bo niewiele kosztuje
   2. bo bał się ludzi
   3. bo nikt mu wówczas nie przeszkadzał
   4. bo była to pora spoczynku
6. Jak miał na imię Scrooge ?
   1. Ebawazer
   2. Ebugazer
   3. Ebenezer
   4. Egenezor
7. Komu podarował Scrooge ogromnego indyka?
   1. buchalterowi
   2. siostrzeńcowi
   3. małemu przechodniowi
   4. trzeciemu duchowi
8. Co spożywano w rodzinie buchaltera podczas wigilii?
   1. rybę po grecku, barszcz grzybowy
   2. ziemniaki, pudding, pieczon± gęś
   3. zapiekankę warzywn±
   4. kutię, pierogi, śledzie
9. Jak Scrooge zareagował na spóźnienie buchaltera?
   1. wyrzucił go z pracy
   2. podniósł mu pensję
   3. potr±cił mu z wypłaty

Zadanie 2

Przechodzimy do następnego zadania. Nadal będziemy się sprawdzać ze znajomości treści lektury. Tym razem jednak pytania będ± losowo wybrane dla poszczególnych zespołów. Wy decydujecie, czy będ± one za 1, 2 lub 3 punkty. Ja czytam je w takiej kolejności, w jakiej s± zapisane. Po wysłuchaniu pytania możecie chwilę się naradzić. Następnie jedna osoba udziela odpowiedzi. Liczy się pierwsza odpowiedź, dlatego trzeba się dobrze zastanowić. (Uczestnicy wybieraj± pytania aż do ich wyczerpania.)

Mam nadzieję, że nie muszę tłumaczyć tego, iż pytania za 1 punkt s± najłatwiejsze, natomiast za 3 - najtrudniejsze. Pierwszeństwo ma szkoła, która w poprzedniej konkurencji zdobyła najmniejsz± liczbę punktów.

Pytania za 1 punkt:

1. Dlaczego buchalter Scrooge’a nie śmiał dorzucić do ognia, żeby ogrzać izbę w której pracował?
2. Dlaczego duch Marley’a przyszedł ostrzec Scrooge’a?
3. Dok±d zabrał Scrooge’a pierwszy duch?
4. Co uczynił Scrooge z pierwszym duchem?
5. Jak nazywał się (imię i nazwisko) buchalter Scrooge’a?
6. Jaki toast spełniła rodzina buchaltera?

Pytania za 2 punkty:

1. Jak± miały własność krople spadaj±ce z pochodni drugiego ducha? Wymień przynajmniej 2 cechy.
2. Jak± ksi±żkę czytał mały Scrooge? Podaj tytuł.
3. Jak± balladę zanucił Tomaszek? Powiedz o kim ona opowiadała.
4. Jak nazywały się dzieci wysuwaj±ce się spod płaszcza trzeciego ducha?
5. Do kogo była skierowana ta wypowiedź?
   "Nie (...) Och nie! Zawołał nagle Scrooge, chwytaj±c go za kraj szaty. - Słuchaj, jam inny człowiek, całkiem inny; nie ten jakim byłem, nim dost±piłem szczęścia poznania ciebie i..."
6. Podaj osoby uczestnicz±ce w tej rozmowie:
   - Pewnie byś pan sobie życzył jutro nie zajrzeć nawet do kantoru?
   - Jeżeli pan nie ma nic przeciwko temu ...
   - Mam bardzo wiele. A gdybym tak wytr±cił tak panu ten dzień z pensji, dopiero byś się d±sał, żem cię skrzywdził! ...

Pytania za 3 punkty:

Czyje to opisy?

1. "Długa ciemna szata okrywała go zupełnie, osłaniaj±c nie tylko kształty, ale twarz i głowę, widać było jedynie wyci±gnięt± rękę na tle ponurej nocy."
2. "Obszerny płaszcz ciemnozielony, obszyty białym futerkiem, zarzucony miał niedbale na ramiona, pierś - nag±, odsłonięt±, nogi również nagie, na skroniach wieniec ze świeżej choiny, poprzetykany soplami lodu. Długie i gęste włosy (...) spadały mu na ramiona; twarz szczera, oko jasne i wesołe, cała postać tchnęła spokojem i zadowoleniem."
3. "Dziwna to była postać... dziecięca, a zarazem podobna do starca (...).Ramiona miał długie, żylaste ręce zdawały się posiadać niepospolit± siłę, nogi kształtne, zupełnie nagie (...). Lecz najdziwniejsze wrażenie sprawiał wytrysk światła z jego głowy; zamiast kapelusza trzymał w ręku wielkie spiczaste gasidło..."
4. " ...położył pióro , spojrzał na zegar, wyj±ł z kieszeni zegarek, niewiele mniejszy od tego, który wisiał na ścianie, zatarł ręce, poprawił perukę, obci±gn±ł kamizelkę, która podniosła się prawie pod szyję, i roześmiał się, jak on tylko śmiać się umiał: śmiało się wszystko, z czego on się składał, co miał na sobie, zacz±wszy od butów aż do peruki."
5. "Dziewczynka, znacznie młodsza od chłopca kr±ż±cego po sali, wpadła jak strzała, podbiegła, zarzuciła mu ręce na szyję i ucałowała go kilkakrotnie, wołaj±c..."
6. "... umiał on wyrwać, wykręcić, wydusić, a nigdy nie wypuścił, co raz dostał w swoje pazury. Twardy i ostry jak krzemień, był przy tym milcz±cy i zamknięty w sobie. (...) Sztywna postawa, głos suchy i skrzypi±cy, białawy szron na głowie, brwi i podbródek spiczasty, czyniły go podobnym do ostrego gwoździa."

Prosimy jury o podanie punktacji za to zadanie.

Dajmy na chwilę odsapn±ć zawodnikom przy stolikach. Teraz przyszła kolej na trochę zwariowane zawody sportowe.

Zadanie 3

Boże Narodzenie to okres zimowy. Zima zaś kojarzy się nam z zabawami na śniegu. Jedn± z nich jest lepienie bałwana. Każdy z Was wie, że najpierw trzeba utoczyć kule. U nas zast±pi± je ciężkie piłki lekarskie. Wasze zadanie będzie polegało na toczeniu (lub pchaniu) piłek na czas. Ale uwaga! Ustawiamy się tak, jak do czworakowania tyłem. Poruszamy się w kierunku własnych nóg, jednocześnie pchaj±c nimi piłkę. Do chor±giewki toczy j± jeden zawodnik, a na półmetku przejmuje j± czekaj±cy tam już drugi zawodnik. Wygrywa ten zespół, który pokona wyznaczony odcinek w najkrótszym czasie. (Dany zespół może zdobyć: 2,4,6 punktów zgodnie z czasem poświęconym na wykonanie zadania).

Zadanie 4

¦nieg kojarzy nam się również z bitw± na śnieżki, które dzisiaj zast±pi± piłeczki tenisowe. Wasze zadanie będzie polegało na zburzeniu piramidki z klocków. Każdy str±cony klocek - to 1 punkt dodatni. Aby zadanie było uznane za zaliczone wystarczy, że klocek zostanie przewrócony. W tej konkurencji każda grupa może zdobyć od 0 do 7 punktów, ponieważ jest 7 klocków. Każdy zawodnik ma 3 rzuty.

Zadanie 5

Dawniej kuligi były ulubion± zabaw± polskiej szlachty. Dzisiaj również chętnie wybieramy się na przejażdżki saniami, zwłaszcza gdy ci±gn±ce je konie w szalonym tempie nios± nas na spotkanie przygody. Wasze zadanie polegać będzie na przejażdżce osoby przebranej na kocu ci±gniętym przez dwóch zawodników. Wygrywa ta grupa, która najszybciej pokona trasę. Osoba siedz±ca na kocu ma dojechać do mety w nienaruszonym stanie. W przypadku zgubienia pasażera należy się zatrzymać, usadzić "zgubę" i konkurencję kontynuować od miejsca kolizji.

(Dany zespół może zdobyć: 2,4,6 punktów zgodnie z czasem poświęconym na wykonanie zadania).

Zadanie 6

Budowa śnieżnych fortecy to ulubiona zabawa najmłodszych. My dzisiaj zamienimy śnieg na karty. Wasze zadanie będzie polegało na zbudowaniu w ci±gu 3 minut domku z kart. Jeżeli domek runie w trakcie budowania, zaczynamy zadanie od nowa. Zwycięża ta grupa, która użyje największej ilości kart, zbuduje najwięcej pięter i której budowla nie runie przynajmniej przez 10 sekund od momentu zakończenia zadania (1 karta to 1 punkt dodatni, każde piętro - to dodatkowych 5 punktów).
(zawodnicy buduj± na stołach)

Zadanie 7

Zima to również jazda na sankach. Dzisiaj zast±pi je deskorolka. Konkurencja będzie polegać na tym, że jedna z osób siada na deskorolce (pupa i stopy oparte na desce), a druga mocno j± popycha. Obie osoby maj± równe szanse, ponieważ potem zamieniaj± się rolami. Wygrywa ta drużyna, która ł±cznie zajedzie jak najdalej. Można zdobyć 2,4,6 punktów zgodnie z pokonan± odległości±.

Zadanie 8

Nie moglibyśmy mówić o śniegu i zawodach sportowych nie wspominaj±c o skokach narciarskich. Tego na pewno nie wybaczyli by nam kibice Adama Małysza. Wasze skoki nie będ± tak niebezpieczne, ale równie ważne dla Waszych drużyn, ponieważ dadz± dodatkowe punkty.

Każdy z Was ustawi się na wyznaczonej linii i wykona (ł±cznie) 2 skoki. Mierzymy odległość od linii startu do pięty buta lub (jeżeli zawodnik upadnie) do tej części ciała, która znajduje się najbliżej linii startu (tak jak w skoku w dal). Odległości obu zawodników sumujemy. Wygrywa ta drużyna która skoczy najdalej. Jury przyznaje 2,4,6 punktów zgodnie z pokonan± odległości±.

Powracamy do części teoretycznej, w której zawodnicy wykaż± się znajomości± tradycji i zwyczajów bożonarodzeniowych.

Zadanie 9

Zadanie będzie polegało na udzielaniu prawidłowych odpowiedzi na kolejno czytane przeze mnie pytania. Pytań jest 9. Po wysłuchaniu pytania możecie chwilę się naradzić. Następnie jedna osoba udziela odpowiedzi. Tu również liczy się pierwsza odpowiedź, dlatego trzeba się dobrze zastanowić. (Uczestnicy wybieraj± pytania aż do ich wyczerpania.)

Kolejność ustalona zostaje według ilości zdobytych punktów w poprzednich konkurencjach. Rozpoczyna szkoła, która zdobyła najmniejsz± liczbę punktów. Za każd± prawidłow± odpowiedź zespół otrzymuje 2 dodatnie punkty. Każda szkoła może maksymalnie zdobyć w tej konkurencji 6 punktów.

Pytania:

1. Pod wigilijny obrus kładzie się:
   1. siano
   2. słomę
   3. zboże
2. Noc Wigilijn± świętujemy na pami±tkę:
   1. narodzin Jezusa Chrystusa
   2. śmierci Jezusa Chrystusa
   3. 12 urodzin Jezusa Chrystusa
3. Potrawy wigilijne powinny być:
   1. mięsne
   2. postne
   3. smaczne
4. Liczba potraw wigilijnych powinna być:
   1. parzysta
   2. nieparzysta
   3. dowolna
5. Wigilijny stół nakrywamy:
   1. serwet±
   2. cerat±
   3. obrusem
6. Msza odprawiana o północy w noc wigilijn± to:
   1. Pasterka
   2. Rezurekcja
   3. Roraty
7. Co jest sygnałem do rozpoczęcia uroczystej wigilijnej wieczerzy?
   1. pierwsi goście
   2. pierwsze płatki śniegu
   3. pierwsza gwiazdka
8. Widowisko o tematyce bożonarodzeniowej to:
   1. Kolęda
   2. Jasełka
   3. Dziady
9. Liczba osób przy wigilijnym stole powinna być:
   1. parzysta
   2. nieparzysta
   3. dowolna

Zadanie 10

Spójrzmy na tablicę z punktacj±. Nasze zmagania nie dobiegły jeszcze końca, wiele zatem jeszcze może się zmienić. Być może już za spraw± następnej konkurencji, która polegać będzie na wykreśleniu tych potraw, które nie powinny znaleźć się na wigilijnym polskim stole. Za każd± prawidłow± odpowiedź zespół otrzymuje 1 dodatni punkt. Nieprawidłowych odpowiedzi jury nie bierze pod uwagę.

opłatek, mazurek, kutia, barszcz z uszkami, biała kiełbasa, kompot z suszonych owoców, tatar, karp w galarecie, pieczony kurczak, boczek z ziołami, szczupak faszerowany, pierogi z kapust± i grzybami, kaczka z jabłkami, kluski z makiem, śledzie marynowane

W konkurencji można było maksymalnie zdobyć 6 punktów. Proszę jury o odczytanie punktacji za to zadanie.

Zadanie 11

Następne zadanie to skomponowanie tradycyjnej kutii. Zespoły na kartkach wypisuj± składniki tej wigilijnej potrawy. Podobnie jak w poprzednim zadaniu za każd± prawidłow± odpowiedź zespół otrzymuje 1 dodatni punkt. Nieprawidłowych odpowiedzi jury nie bierze pod uwagę. Maksymalnie można zdobyć 8 punktów.

Zadanie 12

I znowu zadanie kulinarne. Tym razem należy poł±czyć w pary dania wigilijne z przypisywanymi im znaczeniami. Każda prawidłowa para to 2 punkty. W pusty prostok±t należy wpisać literkę odpowiadaj±c± konkretnej potrawie. Każda drużyna maksymalnie może zdobyć 6 punktów. Macie na to 4 minuty.

Zadanie 13

1. Co w dawnej Polsce należało robić lub czego nie należało robić podczas wigilii, aby "chleb i jadło trzymało się domu, aby zachować zdrowie i życie?
   1. podczas wieczerzy nie można było rozmawiać o chorobach, należało się też powstrzymać przed kichnięciem, ponieważ to wróżyło chorobę
   2. należało jeść wolno i dostojnie, bo jadło trzymało się tylko tam , gdzie nie było pośpiechu
   3. do końca wieczerzy nie należało kłaść łyżek na stole ani wstawać od niego
2. Na Pasterkę każdy starał się przyjść jak najwcześniej, ponieważ ci, którzy pierwsi przest±pili próg świ±tyni:
   1. mieli zapewnione miejsca siedz±ce na cał± dług± mszę
   2. mieli być też pierwsi w pracach gospodarskich i najlepsze zbierać plony
   3. mogli nie wrzucać pieniędzy na tacę, ponieważ mogli zaj±ć uprzywilejowane miejsca
3. Jak± nazwę nosiła ozdoba wykonana z samego wierzchołka świerka i zaczepiona pod sufitem?
   1. świat
   2. podłaźniczka
   3. paj±k
4. Jak± nazwę nosiła kula wykonana z kolorowych opłatków?
   1. paj±k
   2. podłaźniczka
   3. świat
5. Jak nazywano snop zboża wnoszony przez gospodarza do izby w wieczór wigilijny i wynoszony dopiero w święto Trzech Króli?
   1. Dziad
   2. Swat
   3. Brat
6. Jak miał na imię święty, który wg legendy jako pierwszy urz±dzał w kościołach szopki?
   1. Aleksy
   2. Franciszek
   3. Józef

Zadanie 14

Kolejna konkurencja będzie polegała na podaniu pierwszych słów pięciu kolejno wysłuchanych kolęd. Musicie podać całe zdanie, wyrażenie lub zwrot stanowi±cy logiczn± całość np. Gdy się Chrystus rodzi i na świat przychodzi lub Cicha noc, święta noc, pokój niesie ludziom wszem. W trakcie słuchania cały zespół naradza się i zapisuje swoje propozycje na kartkach. Za każd± prawidłowo odgadnięt± kolędę grupa otrzymuje 1-2 punkty.

1. Wśród nocnej ciszy / głos się rozchodzi
2. W żłobie leży, / któż pobieży kolędować Małemu
3. Lulajże Jezuniu, / moja perełko
4. Dzisiaj w Betlejem, /dzisiaj w Betlejem wesoła nowina
5. Do szopy, hej, pasterze, /do szopy, bo tam cud
   (Prawidłowo podane słowa do ukośnej kreski - 1 punkt);

Prawidłowo podane słowa po kresce (nie mniej niż w scenariuszu) - 2 punkty)

Przechodzimy do ostatniej części naszych zawodów.

Zadanie 15

Prosimy poszczególne szkoły o zaprezentowanie przebranej postaci. Przeciwne zespoły maj± za zadanie odgadn±ć kto to jest. Odpowiedzi wpisuj± na karteczkach. Jeżeli zespół przeciwny odgadnie z jak± postaci± ma do czynienia - otrzymuje 3 punkty dodatnie. Jeżeli nie - punkty dodatnie otrzymuje drużyna, która prezentowała postać. Zważywszy, że s± 3 zespoły, każda grupa prezentuj±ca postać może uzyskać 0, 3 lub 6 punktów. Dodatkowo jury przyznaje od 1 do 6 punktów oceniaj±c pomysłowość(2 punkty), oryginalność(2 punkty) i włożony nakład pracy(2 punkty).

Zadanie 16

Ostatnie zadanie - to prezentacja przygotowanej przez każdy zespół ( w dowolnej aranżacji) kolędy. Jury może tu przyznać od 1 do 5 punktów. Zapraszamy.

Zerknijmy po raz ostatni na tablicę z punktami. Po wielu zmaganiach i w równej walce zwyciężyło Publiczne Gimnazjum ................................................... ................ uzyskuj±c ..... punktów; na drugim miejscu uplasowało się Publiczne Gimnazjum ........................................................................... z ..... punktami; a trzecie miejsce zajęło Publiczne Gimnazjum .............................................. otrzymuj±c ..... punktów.

Dziękujemy, wszyscy byliście wspaniali!!!

Zwycięzcy otrzymuj± nagrody ksi±żkowe, a pozostali uczestnicy pami±tkowe dyplomy.

Odpowiedzi:

Zadanie 1:

1. (Kolęda proz± czyli opowieść wigilijna o duchu),
2. (pieczenie indyka; strojenie choinek; kwestowanie na rzecz ubogich),
3. ( brak miłości ojca; brak rodziny; brak przyjaciół; pogoń za pieni±dzem; fałszywa ambicja; narzeczona go odrzuciła),
4. c, 5,a, 6.c, 7.a, 8.b, 9.b

Zadanie 2:

Pytania za 1 punkt:

1. Za każdym razem, kiedy wchodził z łopatk± po węgle, Scrooge wyrzucał mu, że go rujnuje.
2. Bo pozostał jeszcze słaby promyczek ratunku, nadziei na uniknięcie jego losu.
3. Do miejsca jego dzieciństwa.
4. Wcisn±ł na głowę gasiło i mocno przytrzymał.
5. Bob Cratchit
6. Wypili za zdrowie pana Scrooge’a.

Pytania za 2 punkty:

1. Spokój, zgoda i zadowolenie.
2. "Robinson Cruzoe"
3. Balladę o dziecku zasypanym w śniegach.
4. Nędza i Ciemnota
5. Do trzeciego ducha.
6. Bob Cratchit i Ebenezer Scrooge

Pytania za 3 punkty:

1. Trzeciego ducha
2. Drugiego ducha
3. Pierwszego ducha
4. Fezziwiga - dawnego pryncypała Scrooge’a.
5. (Fanny)Siostry Scrooge’a.
6. 6. Scrooge’a

Zadanie 9:

1.a, 2.a, 3.b, 4.b, 5.c, 6.a, 7.c, 8.b, 9.a,

Zadanie10

mazurek, biała kiełbasa, tatar, pieczony kurczak, boczek z ziołami, kaczka z jabłkami

Zadanie 11

pęczak, mak, cukier, miód, rodzynki, orzechy, skórka pomarańczowa, śmietana

Zadanie 12

1. opłatek - dobrobyt i pocz±tek nowego życia
2. chleb - płodność
3. mak - zgoda i jedność

Zadania 13:

1.c, 2.b, 3.b, 4.c, 5.a, 6.b

Bibliografia do konkursu:

1. Kamacki Janusz: Od andrzejek do dożynek. Warszawa 1998 s.22-54
2. Kolędy: chwała na wysokości a pokój na ziemi. Warszawa 1990
3. Kuchnia Polska Regionalna: Mazowsze - Kurpie - Podlasie. Łomża 1989 s.429 - 435
4. Staropolskie wigilie / Irena Jurga // Biblioteka w Szkole - 1996, nr 10, s.
5. Wigilijne spotkanie / Danuta Ratajczak // Biblioteka w Szkole - 1996, nr10, s.10-11

Małgorzata Elżbieta Znorko