|
Dorota M±czka, Katarzyna Szczubińska
Przygotowanie
uczniów klas maturalnych do egzaminu dojrzałości z języka polskiego wymaga
aktywnego i systematycznego powtarzania materiału literackiego. Aby
zmobilizować młodzież do właściwych działań i pokonać jej niechęć do czytania
lektur szkolnych, można przeprowadzić konkurs Z LEKTURAMI ZA PAN BRAT. Zakres materiału do konkursu obejmuje
treści nauczania od starożytności do literatury II wojny światowej.
Konkurs ma
charakter dwuetapowy. Może być realizowany w odrębnych terminach. W zmaganiach
udział bior± reprezentacje wszystkich klas maturalnych danej szkoły. Każda
klasa typuje trzyosobow± reprezentację.
W I etapie kapitanowie zespołów przy
zadaniach losuj± nazwę epoki literackiej; zespoły wybieraj± pytania, w
zależności od stopnia trudności, za 1, 2 lub 3 punkty. Pytania dotycz±
ustalenia utworu, z którego pochodzi cytat, charakterystyki bohatera
literackiego oraz teorii i historii literatury.
Do II etapu przechodz± trzy zespoły, które
uzyskały największ± liczbę punktów. Rywalizuj±ce drużyny maj± za zadanie:
- wskazać autorów i tytuły dzieł, z których pochodz± cytaty;
- uporz±dkować w kolejności chronologicznej 10 tytułów
utworów literackich;
- podać imiona i nazwiska autorów tomików poetyckich;
- skojarzyć nazwy gatunków literackich z tytułami dzieł;
- podać autora słów do utworu muzycznego;
- przypisać cytowane wypowiedzi bohaterkom literackim;
- podać autora maksymy, złotej myśli, znanego cytatu;
- uporz±dkować
w kolejności chronologicznej nazwiska laureatów Literackiej Nagrody Nobla.
Zespół, który otrzyma największ±
liczbę punktów, zostaje nagrodzony tytułem Mistrza
Lektur Szkolnych oraz dyplomami i wyróżnieniami w postaci oceny z języka
polskiego.
Przypadku
remisu przewidziana dogrywka - zespoły odpowiadaj± na losowo wybrane pozostałe
pytania.
Materiał konkursowy można
wykorzystać w całości (wszystkie etapy i wszystkie zadania) lub we fragmentach.
Wykorzystane materiały:
- Granosik J. "Bohaterowie lektur",
Poradnik Bibliotekarza 1997, nr 7-8, s. 43-45
- Markiewicz H., Romanowski A.
"Skrzydlate słowa", Warszawa 1990.
- Paszowski M., Szymański T. "Czy
znasz ten cytat, czy znasz tę postać?", Biblioteka w Szkole 1999, nr 5, s.
16-19
- Podręczniki do szkół średnich.
- Piosenki:
- Demarczyk
E. "Karuzela z Madonnami".
- Grechuta M.
"Będziesz moj± pani±",
- "Dni,
których nie znamy",
- "Niepewność",
- "Ocalić
od zapomnienia".
- Maanam "Nic
dwa razy".
- Metro The Musical "Wieża Babel".
- Stare Dobre Małżeństwo "Jak",
- "Jest już za późno, nie jest za późno",
- "Kim właściwie była ta piękna
pani?",
- "Nie brookliński most",
- "Opadły mgły, wstaje nowy
dzień".
Nic nie stoi na przeszkodzie, by
materiał do konkursu był modyfikowany czy wzbogacany o nowe elementy.
SCENARIUSZ
Nauczyciel
wybiera dwóch uczniów do roli Prowadz±cych. Ci informuj± o regulaminie
konkursu, czytaj± polecenia, nagradzaj± zespoły odpowiedni± ilości± punktów.
Zespoły siadaj± przy osobnych stolikach.
ETAP I
Konkurs otwiera wykonanie utworu
"Jest już za późno, nie jest za późno" z repertuaru Starego Dobrego Małżeństwa.
Po
wysłuchaniu utworu Prowadz±cy witaj± zgromadzonych: jury, reprezentacje klas
maturalnych oraz publiczność. Drużyny wybieraj± kapitanów. Ci przy każdym
zadaniu losuj± nazwę epoki literackiej, z któr± zwi±zane jest pytanie dla
zespołu. Zespoły za każdym razem wybieraj± stopień trudności zadania - za 1, 2
lub 3 punkty. Zadania ocenia jury, przyznaje punkty, a Prowadz±cy nagradzaj±
drużyny właściw± ilości± cukierków (punktów). Czas na odpowiedź każdorazowo
wynosi 2 minuty.
Zadanie 1:Czy znasz ten cytat? polega na
wskazaniu autora i tytułu dzieła. Zadanie kończy wykonanie utworu "Jak" z
repertuaru SDM.
Zadanie 2: O kim mowa? polega na podaniu bohatera,
o którym mówi cytowany fragment. Zadanie kończy odtworzenie piosenki "Nie
brookliński most" z repertuaru SDM
Zadanie 3: Kto to powiedział? polega na podaniu
bohatera, który wypowiedział odczytane przez Prowadz±cych słowa. Zadanie zamyka
odtworzenie piosenki "Opadły mgły, wstaje nowy dzień" z repertuary SDM.
Zadanie 4: Sprawdź swoje wiadomości polega na udzieleniu
informacji z zakresu historii i teorii literatury.
Prowadz±cy
podsumowuj± etap I, licz± zgromadzon± przez każdy zespół liczbę cukierków.
Wyniki zapisuj± na tablicy. Do etapu II przechodz± zespoły z największ± liczb±
punktów. Zwycięzcom Prowadz±cy dedykuj± utwór "Kim właściwie była ta piękna
pani?" z repertuaru SDM.
ETAP II
Konkurs otwiera wykonanie
piosenki "Ocalić od zapomnienia" z repertuaru M. Grechuty.
Prowadz±cy
witaj± jury, trzy zespoły bior±ce udział w konkursie oraz publiczność. Podobnie
jak w I etapie cukierki symbolizuj± punkty, które otrzymuj± od Prowadz±cych
drużyny.
Każde
zadanie ocenia jury, które decyduje o ilości punktów. Czas na odpowiedź to 3
minuty. Każdorazowo zespoły otrzymuj± zestaw zadań i odpowiedzi zapisuj± na
kartkach.
Przy
zadaniu 1: Podaj tytuł i autora
następuj±cego fragmentu Prowadz±ce czytaj± teksty dwukrotnie. Każda właściwa
odpowiedź to 1 pkt (razem 3 pkt.).
Przy
zadaniu 2: Uporz±dkuj w kolejności
chronologicznej (numeruj±c) 10 tytułów utworów literackich punktowane s±
odpowiedzi w całości poprawne (3 pkt.). Podczas wykonywania zadania wykonana
zostaje piosenka "Będziesz moj± pani±" z repertuary M. Grechuty.
Za zadanie
3: Podaj imiona i nazwiska autorów
następuj±cych tomików poetyckich zespoły otrzymuj± maksymalnie 5 pkt.
(punkt za każd± odpowiedź). W trakcie zadania zostaje wykonana piosenka "Dni,
których nie znamy" z repertuaru M. Grechuty.
Za zadanie
4: Skojarz nazwy gatunków z tytułami
dzieł (rozwi±zane w całościpoprawnie)
zespoły otrzymuj± 2 pkt.
Zadanie 5: Kto jest autorem słów do następuj±cych
utworów muzycznych? polega na wylosowaniu przez zespoły piosenki A, B lub
C, jej wysłuchaniu i odgadnięciu autora tekstu. Zespoły otrzymuj± za prawidłow±
odpowiedź 2 pkt.
Przy
zadaniu 6: Przypisz poszczególne cytaty
bohaterkom literackim Prowadz±cy czytaj± cztery fragmenty dwukrotnie.
Zespoły za każd± poprawn± odpowiedź otrzymuj± 1 pkt (w sumie 4 pkt.).
Przy
zadaniu 7: Podaj, kto jest autorem
każdego z poniższych zdań drużyny trzykrotnie losuj± kwestię od A do J. Za
każd± poprawn± odpowiedź uzyskuj± 1 pkt (razem 3 pkt.).
Za zadanie
8: Uporz±dkuj w kolejności
chronologicznej (numeruj±c) imiona i nazwiska laureatów Literackiej Nagrody
Nobla (w całości wykonane poprawnie) zespoły otrzymuj± 2 pkt.
Prowadz±cy
podsumowuj± etap II, licz± zgromadzon± przez każdy zespół ilość cukierków.
Wyniki zapisuj± na tablicy. Uczniowie zespołu, który zebrał największ± liczbę
punktów, otrzymuj± tytuły Mistrza Lektur Szkolnych, dyplomy i wyróżnienia w
postaci oceny z języka polskiego.
Konkurs
kończy wykonanie piosenki "Wieża Babel" z repertuaru Metro The Musical.
ZADANIA DO KONKURSU
ETAP I
Przy każdym zadaniu zespoły
losuj± epokę literack± i podejmuj± decyzję, za ile punktów chc± otrzymać pytanie,
w zależności od stopnia trudności - za 1, 2 lub 3 pkt.
Zadanie nr 1: Czy znasz ten cytat?
ANTYK
- "Ach, siostro moja, pomyśl, jak nam ojciec
Zgin±ł
zhańbiony i wstydem okryty." 1 pkt
- "Rzecz to piękna, gdy krocz±c w pierwszym szeregu,
Ginie człowiek
odważny, walcz±c w obronie ojczyzny." 2 pkt.
- "Hefajstos rzucił na ogień hartown± miedź oraz cynę,
Złoto
kosztowne i srebro, a potem prędko pochwycił Ciężkie
kowadło." 3 pkt.
¦REDNIOWIECZE
- "Usłysz głosy, napełń myśli człowiecze." 1 pkt
- "Panny na to się trzymajcie,
Małe kęsy
przed się krajcie." 2 pkt.
- "Chytrze bydl± z pany kmiecie
Wiele się w
jich siercu plecie. Gdy dzień panu
robić maj±, Częstokroć odpoczywaj±." 3 pkt.
RENESANS
- "Gościu, si±dż pod mym liściem,
a odpocznij
sobie." 1 pkt
- "Już południe a my jeszcze żniemy.
Czy tego chce
starosta, że tu pomdlejemy." 2 pkt.
- "Pokój - szczęśliwość, ale bojowanie
Byt nasz
podniebny. On srogi ciemności Hetman i
świata łakome marności nasze pilno czyni± zepsowanie." 3
pkt.
BAROK
- "Leżysz zabity i jam też zabity,
Ty - strzał±
śmierci, ja - strzał± miłości." 1 pkt
- "Godzina za godzin± niepojęcie chodzi:
Był przodek,
byłeś ty sam, potomek się rodzi." 2 pkt.
- "Ciebie proszę, abyś to, co ku twej wdzięce
W tym
królestwie śmiertelne chc± wspominać ręce, Szczęścić raczył."
3 pkt.
O¦WIECENIE
- "Szanujmy m±drych, przykładnych, chwalebnych,
¦miejmy się z
głupich, choć i przewielebnych." 1 pkt
- "Już miesi±c zeszedł, psy się uśpiły
I coś tam
klaszcze za borem. Pewnie mnie
czeka mój Filon miły Pod umówionym
jaworem." 2 pkt.
- "Te s± wstrzemiężliwości zaszczyty, pobudki,
Te s± "B±dż
zdrów!" " Gdzie idziesz?" "Napiję się wódki." 3 pkt.
ROMANTYZM
- "Martwe znasz prawdy, nieznane dla ludu,
Widzisz świat
w proszku, w każdej gwiazd iskierce. Nie znasz
prawd żywych, nie obaczysz cudu! Miej serce i
patrzaj w serce!" 1 pkt
- "Znam dobrze mężczyzn, ten ród krokodyli." 2 pkt.
- "Zgrzybiali, robaczywi, pełni napoju i jadła, ust±pcie młodym,
zgłodniałym i silnym." 3 pkt.
POZYTYWIZM
- "Kończ... waść!... wstydu oszczędź!" 1 pkt
- "Szukajcie prawdy jasnego płomienia,
Szukajcie
nowych, nieodkrytych dróg..." 2 pkt.
- "Romantycy musz± wygin±ć, to darmo, dzisiejszy świat nie dla
nich..." 3 pkt.
MŁODA POLSKA
- "Miałeś, chamie, złoty róg,
miałeś,
chamie, czapkę z piór: czapkę wicher
niesie..." 1 pkt
- "...Niech będzie pochwalony Jezus Chrystus! - Na wieki wieków,
moja Agato, a dok±d to wędrujecie, co? - We świat, do ludzi, dobrodzieju
kochany..." 2 pkt.
- "Tr±ba dziwny dźwięk rozsieje,
ogień
skrzepnie, blask ściemnieje, w proch
powróc± światów dzieje." 3 pkt.
DWUDZIESTOLECIE MIĘDZYWOJENNE
- "Dlatego, panowie, że Słowacki wielkim poet± był!" 1 pkt
- "Duszno było od malin, któreś, szepcz±c, rwała,
A szept nasz
tylko wówczas nacichał w ich woni, Gdym wargami
wygarniał z podanej mi dłoni Owoce,
przepojone woni± twego ciała." 2 pkt.
- "... zawiośniało - latopędzi przez jesienność białośnieże.
KINEMATOGRAF
KINEMATOGRAF KINEMATOGRAF..." 3 pkt.
LITERATURA PO 1939 ROKU
- "W Niemczech, można powiedzieć, ludzie umiej± coś zrobić - z
niczego..." 1 pkt
- "Umrzeć przyjdzie, gdy się kochało wielkie sprawy
głupi± miłości±." 2 pkt.
- "A którzy czekali błyskawic i gromów,
S± zawiedzeni. A którzy
czekali znaków i archanielskich tr±b, Nie wierz±, że
staje się już. Dopóki słońce
i księżyc s± w górze Dopóki trzmiel
nawiedza różę, Dopóki dzieci
różowe się rodz±, Nikt nie
wierzy, że staje się już." 3 pkt
Zadanie nr 2:
O kim mowa?
ANTYK
- "Oto jest sprawczyni przestępstwa!
tęśmy
schwytali grzebi±c±." 1 pkt
- "Skoczył (...) a gniew przepełniał mu serce
Nieposkromiony
i dziki. Pierś swoj± tarcz± osłonił." 2 pkt.
- "... nie czuł się szczęśliwy. Rówieśnicy nazywali go podrzutkiem, a nikt
nie chciał wyjawić tajemnicy jego pochodzenia. Pojechał zatem do Delf do
wyroczni." 3 pkt.
¦REDNIOWIECZE
- "Twego dziela Krzciciela (...)
Usłysz głosy,
napełń myśli człowiecze." 1 pkt
- "... tak wezwany,
Mędrzec
wielki, mistrz wybrany, Prosił Boga o
to prawie, By użrzał
śmierć..." 2 pkt.
- "Tu pod wschodem leżał
Każdy nań
pomyje lał, zł± wodę lał. A leżał tu
sześćnaćcie lat..." 3 pkt.
RENESANS
- "... moja wdzieczna, gdzieś mi się podziała?
W któr±
stronę, w któr±ś się krainę udała?" 1 pkt
- "Mało śpiewa, wszystko dzwoni?
Msza nie była
jako łoni." 2 pkt.
- "... prawieś mi się sianem wykręciła!
Ta nahajka
mocno się na twój grzbiet groziła." 3 pkt.
BAROK
- "Tyś na twarz suknem żałobnym nakryty,
(...) Ty masz
zwi±zane ręce..." 1 pkt
- "Obróci się (...) czołem na swe szyki,
Gdzie widz±c
zgromadzone wszystkie pułkowniki I rotmistrze,
i wielka część narodów obu Żywej
młodzi..." 2 pkt.
- "Twe oczy, sk±d Kupido na wsze ziemskie kraje,
Córo możnego
króla, harde prawa daje." 3 pkt.
O¦WIECENIE
- "Mówi±c właśnie te słowa: " ...i odpuść nam winy,
Jako my
odpuszczamy", biła bez litości. Uchowaj, Panie
Boże, takiej pobożności!" 1 pkt
- "Pięknież to, gdy na tronie sędziwość się mieści;
Tyś nań
wst±pił maj±c lat tylko trzydzieści..." 2 pkt.
- "Dziwić się nie należy, jeżeli (...)
Nie rozumie po
polsku, nie jej to jest wina, Ale tych
raczej, co jej dali wychowanie." 3 pkt.
ROMANTYZM
- Wypowiada słynny monolog: "Być albo nie być - oto jest pytanie."
1 pkt
- Jest to tajemnicza, niezwykłej urody, dziewczyna znad jeziora,
która nie wierzy w stałość uczuć mężczyzn i w trwałość ich deklaracji
miłosnych. Za zdradę karze bardzo surowo. 2 pkt.
- Bohater powieści poetyckiej. Po utracie i pomszczeniu swej
kochanki na zawsze skrywa się przed światem w klasztorze. 3 pkt.
POZYTYWIZM
- "Był to zawsze człowiek czynu, który, co mu przyszło do głowy
czy serca, wykonywał natychmiast. Postanowił wejść do uniwersytetu i wszedł,
postanowił zrobić maj±tek i zrobił. Więc jeżeli wymyślił jakieś głupstwo, to
także się nie cofnie i zrobi głupstwo kapitalnie. Taki ma charakter" 1 pkt
- Postać z Trylogii Sienkiewicza. Chor±ży orszański,
mężczyzna przystojny, waleczny i zawadiacki żołnierz. 2 pkt.
- Młody pisarz gminny, tchórz, intrygant, kobieciarz.
Doprowadził do tragedii rodzinnej i nie został za to ukarany. 3 pkt.
MŁODA POLSKA
- Pierwowzorem tej postaci był Włodzimierz Tetmajer (1861-1923),
malarz, poeta i prozaik, który ożenił się z wiejsk± dziewczyn±, Hanusi±
Mikołajczykówn±. 1 pkt
- "Nie wiedział tylko, kto płacze... Czy Joasia? - Czy grobowe
lochy kopalni płacz±? Czy sosna rozdarta?" 2 pkt.
- "Przez dwie noce już czuwał i trzeci dzień wci±ż szedł przy
wozie. Buty mu się w rzadkim błocie rozciapały tak misternie, że przyszwy szły
swoim porz±dkiem, podeszwy swoim porz±dkiem, a bose stopy w zupełnym
odosobnieniu. Bardzo przemókł i przezi±bł do szpiku kości (...) Chodził teraz w
przepoconej sukmanie, żarł chciwie razowiec ze szperk± i żłopał gorzałkę..." 3
pkt.
DWUDZIESTOLECIE MIĘDZYWOJENNE
- Małżeństwo z Jagn± staje się dla niego źródłem wstydu,
upokorzeń i przyczyn± tragedii rodzinnej. 1 pkt
- Mistrz szewski w wyniku zbiegu okoliczności wyniesiony do
najwyższych godności w państwie. 2 pkt.
- Bohaterka powieści odbywa fantastyczny lot na miotle. Obejmuje
rolę gospodyni na Balu Pełni Księżyca. 3 pkt.
LITERATURA PO 1939 ROKU
- " Mam dwadzieścia cztery lata
ocalałem prowadzony na
rzeź..." 1 pkt
- "Nas nauczono. Nie ma litości (...)
Nas nauczono.
Nie ma sumienia (...) Nas nauczono.
Nie ma miłości (...) Nas nauczono.
Trzeba zapomnieć, żeby nie
umrzeć roj±c to wszystko." 2 pkt.
- Były komunista, odwrócił się od partii. Został aresztowany,
oskarżony o szpiegostwo, z dziesięcioletnim wyrokiem znalazł się w Jercewie. By
ocalić w sobie resztki człowieczeństwa, zdecydował się na ci±głe
samookaleczanie. Ocalił odrobinę wolności - wybrał czas i sposób śmierci. 3 pkt.
Zadanie
nr 3: Kto to powiedział?
ANTYK
- "Pamiętaj, synu, żebyś zawsze latał środkiem, między morzem, a niebem." 1
pkt
- "Synu Peleusa, już dłużej nie będę przed tob± uciekał,
Chociaż
obiegłem gród wielki boskiego Pryjama trzykrotnie." 2 pkt.
- "O kraju Teb, ojczysty grodzie!
I wy, bogowie
w naszym narodzie! Już mnie
prowadz±, już bez zwłoki Popatrz,
senacie Teb wysoki." 3 pkt.
¦REDNIOWIECZE
- "Synku miły i wybrany,
Rozdziel z
matk± swoje rany; A wszakom cię,
Synku miły, W swem sercu
nosiła, A takież tobie
wiernie służyła." 1 pkt
- "Poganinie, synu niewolnika, jak ty się ośmieliłeś dotkn±ć mnie, słusznie
albo nie? Kto o tym usłyszy, będzie cię miał za szaleńca! Oto pękł mój róg,
złoto i kryształy odpadły!" 2 pkt.
- "Tu oczyść serce podłości± zatrute,
Tu zabij w
sobie wszelki strach znikomy. Do miejsc my
przyszli, gdzie czyni± pokutę..." 3 pkt.
RENESANS
- "O nierz±dne królestwo i zginienia bliskie,
Gdzie ani
prawa waż±, ani sprawiedliwość Ma miejsca,
ale wszystko złotem kupić trzeba!" 1 pkt
- "Jeszczem ci się dziś nie kładł, co za długie spanie?" 2 pkt.
- "Mógłżeby cały ocean
Te krwawe
ślady spłukać z mojej ręki? Nie, nigdy!
Raczej by ta moja ręka Zdołała
wszystkich mórz wody zrumienić I ich
zieloność w purpurę zamienić." 3 pkt.
BAROK
- "... starać się o to trzeba, żeby żadnej białej głowy krewnej dziecinnej
nie trzymać przy sobie, i owszem, zaraz to z domu posażyć; a u nas tego pełno
było i to nas też zdradziło." 1 pkt
- "Ani mnie ust natura formowała z miodu,
Ani też tam
oracyj trzeba i wywodu, Gdzie Bóg,
Ojczyzna i Pan swoje składy święte W archiwie
piersi waszych chowaj± zamknięte." 2 pkt.
- "Dobosz, obudź ich mości do wałów
Niechaj każdy
przy swoim zbrojno stawa koszu; Nie mijajże
żadnego namiotu doboszu." 3 pkt.
O¦WIECENIE
- "Jam tu przed dobr± stan±ł godzin±,
Długo na
ciebie klaskałem. Gdyś
nadchodziła, między chrościn± Naumyślnie się
schowałem." 1 pkt
- "Polska nigdy się z nikim ł±czyć nie powinna;
Niech cicho
siedzi, ale niech nie będzie czynna; A jeżeli
koniecznie o przymierze chodzi, Niech się z
dalekim ł±czy, co jej nie zaszkodzi." 2 pkt.
- "Zapomniałem z gruntu oracji mojej, słysz±c tak niespodziewane słowa. Ja,
który prostaków i dzikich uczuć rozumu chciałem, od nich samych os±dzony za
dzikiego i oddany na naukę..." 3 pkt.
ROMANTYZM
- "Ja i ojczyzna to jedno.
Nazywam się
Milijon - bo za milijony Kocham i
cierpię katusze." 1 pkt
- "Ludy! Winkelried ożył!
Polska
Winkelriedem narodów! Poświęci się,
choć padnie jak dawniej! jak nieraz!" 2 pkt.
- "I wtedy mógłbym rzec: trwaj chwilo,
chwilo, jesteś piękn±! Czyny dni
moich czas przesil±, U wrót
wieczności klękn±." 3 pkt.
POZYTYWIZM
- "Gdzie ojca nie ma, tam, Pismo mówi: wuja słuchać będziesz!" 1
pkt
- "Między nami nic nie było!
Żadnych
zwierzeń, wyznań żadnych, Nic nas z sob±
nie ł±czyło, Prócz
wiosennych marzeń zdradnych." 2 pkt.
- Słowa wyjęte z artykułu prasowego: "My jesteśmy młodzi,
nieliczni, nie rz±dz±cy się widokami materialnych korzyści (...) Wy jesteście
starzy, liczni, krępowani między sob± tysi±cem niewidzialnych nici." 3 pkt.
MŁODA POLSKA
- "Na to mamy cztery ściany i sufit, aby brudy swoje prać w domu
i aby nikt o nich nie wiedział." 1 pkt
- "Cóż więc jest? Co zostało nam, co wszystko wiemy,
Dla których
żadna z dawnych wiar już nie wystarcza? Jakaż jest
przeciw włóczni złego twoja tarcza Człowiecze z
końca wieku?... Głowę zwiesił niemy." 2 pkt.
- "Wszystko polega na tym, żeby człowiek był w pogotowiu. Ja nie
byłem; nie byłem - wtedy. Nie chcę się usprawiedliwiać, ale tak bym chciał się
wytłumaczyć, tak bym chciał, żeby ktoś zrozumiał, ktokolwiek, choćby tylko
jeden człowiek! (...) Co za sposobność przepadła! Mój Boże, co za sposobność."
3 pkt.
DWUDZIESTOLECIE MIĘDZYWOJENNE
- "Miasto. Masa. Maszyna." 1 pkt
- "Ale ja nie jestem winny (...) Jak może być człowiek w ogóle
winny? (...) Jestem wdzięczny za to, że dano mi na tę drogę tych półniemych,
nic nie rozumiej±cych i że mnie samemu pozostawiono, abym powiedział sobie, co
nieuchronne." 2 pkt.
- "Idę młody, genialny, trzymam ręce w kieszeniach,
stawiam kroki
milowe, zamaszyste jak świat." 3 pkt.
LITERATURA PO 1939 ROKU
- "Uwaga! Uwaga! Przeszedł! Koma trzy!" 1 pkt
- "Ci tam z zewn±trz myśl±, że to jest potworne, ale przecież
nie jest tak źle, skoro i orkiestra, i boks, i trawniczki, i koce na łóżkach...
Oszukańcza jest porcja chleba, do której trzeba dokładać, aby żyć. Oszukańczy
jest czas pracy, przy którym nie wolno mówić, siadać, odpoczywać. Oszukańcza
jest każda szufla ziemi, któr± niepełn± rzucamy na wał rowu." 2 pkt.
- "S± w ojczyźnie rachunki krzywd,
obca dłoń ich
też nie przekreśli, ale krwi nie
odmówi nikt." 3 pkt.
Zadanie
nr 4: Sprawdź swoje wiadomości.
ANTYK
- Podaj znaczenie następuj±cego zwi±zku frazeologicznego: "hiobowa wieść".
1 pkt
- Wyjaśnij termin "strofa saficka". 2 pkt.
- Wiekiem epigramatu określa się następuj±cy okres w dziejach... 3 pkt.
¦REDNIOWIECZE
- Wyjaśnij pojęcie "hagiografia". 1 pkt
- Motyw mater dolorosa wi±że się z następuj±cym utworem literackim... 2 pkt.
- Deesis to... 3 pkt.
RENESANS
- Wyjaśnij pojęcie "sonet". 1 pkt
- Motyw ton±cego okrętu występuje w... 2 pkt.
- Czy M. Reja można określić mianem "poety doctusa"? 3 pkt.
BAROK
- Wyjaśnij pojęcie "koncept". 1 pkt
- Który z poetów barokowych nawi±zuje do biblijnej Księgi Koheleta? 2 pkt.
- Podaj przedstawicieli klasycyzmu francuskiego. 3 pkt.
O¦WIECENIE
- Polski teatr narodowy powstał w roku... 1 pkt
- Z jakim nurtem literatury oświecenia kojarz± Ci się Puławy? 2 pkt.
- Mianem "kochanka Justyny" nazywano... 3 pkt.
ROMANTYZM
- Wyjaśnij termin "werteryzm". 1 pkt
- Co oznacza wyrażenie "mesjanizm polski" i z jakim utworem jest zwi±zane?
2 pkt.
- Wymień tytuły utworów, w których występuje motyw tęsknoty. 3 pkt.
POZYTYWIZM
- Kto i w jakiej polskiej powieści wprowadził "technikę luster" w
ukazywaniu świata przedstawionego? 1 pkt
- Na czym miała polegać "praca organiczna" i "praca u podstaw"? 2 pkt.
- Podaj cechy charakterystyczne "naturalizmu". 3 pkt.
MŁODA POLSKA
- Wymień inne nazwy tej epoki. 1 pkt
- Wymień pięć "osób dramatu" pojawiaj±cych się w "Weselu" St.
Wyspiańskiego. 2 pkt.
- Co to jest "impresjonizm"? Wymień dwóch polskich malarzy impresjonistów.
3 pkt.
DWUDZIESTOLECIE
MIˇDZYWOJENNE
- Kto był prekursorem teatru absurdu? 1 pkt
- Na czym polega według W. Gombrowicza "upupienie"? 2 pkt.
- Wyjaśnij termin St. I. Witkiewicza "czysta forma". 3 pkt.
LITERATURA
PO 1939 ROKU
- Wyjaśnij określenie "pokolenie Kolumbów". 1 pkt
- Co oznacza pojęcie "człowiek zlagrowany"? 2 pkt.
- Wymień trzy przykłady dokumentów paraliterackich powstałych po II wojnie
światowej. 3 pkt.
ETAP II
Każdorazowo zespoły otrzymuj±
zestaw zadań i odpowiedzi zapisuj± na kartkach. Przy każdym zadaniu liczba
punktów jest inna - zgodna ze scenariuszem.
Zadanie
nr 1: Podaj tytuł i autora następuj±cego fragmentu.
- "Nie
masz, i po raz drugi nie masz w±tpliwości,
Żeby cnota miała być kiedy bez zazdrości.
Jako cień niedostępny ciała naszladuje,
Tak za cnot± w też tropy zazdrość postępuje."
- "O czymże
Polska myśli i we dnie, i w nocy?
Żeby sześć zaprzęgano koni do karocy;
Żeby srebrem pachołków od głowy do stopy,
Sługi odziać koralem, burkatel± stropy."
- "Pokój
szczęśliwość. Ale bojowanie
Byt nasz podniebny. On srogi ciemności
Hetman i świata łakome marności
O nasze pilno czyni± zepsowanie."
Zadanie
nr 2: Uporz±dkuj w kolejności chronologicznej (numeruj±c) dziesięć tytułów
utworów literackich.
IV cz. Dziadów
Lalka
Ferdydurke
Pieśń legionów
J. Wybickiego
Lament
świętokrzyski
III cz.
Dziadów
Chłopi
Przedwiośnie
Kordian
Rozmowy z
katem
Zadanie
nr 3: Podaj imiona i nazwiska autorów następuj±cych tomików poetyckich.
- Nad głębiami
- Krzak dzikiej róży
- Sny o potędze
- Raport z oblężonego Miasta
- Ocalenie
Zadanie
nr 4: Skojarz nazwy gatunków z tytułami dzieł.
- hymn 1. Kowal
- sonet 2. Smutno mi Boże
- ballada 3.
Sk±piec
- komedia 4.
Beniowski
- poemat
dygresyjny 5.
Lilie
Zadanie
nr 5: Kto jest autorem słów do następuj±cych utworów muzycznych?
- Maanam Nic dwa razy
- M.
Grechuta Niepewność
- E.
Demarczyk Karuzela z Madonnami
Zadanie
nr 6: Przypisz poszczególne cytaty bohaterkom literackim.
- "A, nie
lubię - rzekła z grymasem - nie lubię! Młody starzec, zblazowany i pewnie
nie wysportowany! Nie cierpię sztuczności. Ależ profesorze, niechże Pan
porówna z nim moj± Zutę - szczera, swobodna, naturalna - oto, do czego
doprowadzaj± wasze anachroniczne metody."
- "Przyszłam
na chwilę,
gdzie ta chata rozśpiewana (...)
i będę sobie wyobrażać pana
z daleka,
a jak będę zakochana,
przyszlę panu list i klucz."
- "Ach
pamiętam!... Rzeczywiście tak mi się wówczas zdawało... Dziś jednak,
kiedym go poznała trochę lepiej, widzę, że nie należy do tej kategorii
ludzi, których można się lękać. Uwielbia mię po cichu, to prawda; ależ tak
samo będzie mnie uwielbiał nawet wówczas, gdybym wyszła... Wielbicielom
tego (...) gatunku wystarczy spojrzenie, uścisk ręki..."
- "Daj się
namówić czułym wyrazem,
Porzuć wzdychania i żale,
Do mnie tu, do mnie, tu będziem razem
Po wodnym pl±sać krysztale."
Zadanie
nr 7: Podaj, kto jest autorem każdego z poniższych zdań.
- "Człowiekiem
jestem i nic, co ludzkie, nie jest mi obce."
- "Przez
ciebie płynie strumień piękności, ale ty nie jesteś piękności±."
- "Wzniosłem
pomnik trwalszy niż ze spiżu."
- "Myślę,
więc jestem."
- "Miej
serce i patrzaj w serce."
- "Ideał
sięgn±ł bruku."
- "Człowiek
jest trzcin, najw±tlejsz± w przyrodzie, ale trzcin± myśl±c±."
- "Tyś
niewolnik, jedyna broń niewolników - podstępy."
- "A jeśli
komu droga otwarta do nieba,
tym co służ± ojczyźnie..."
- "Chodzi
mi o to, aby język giętki
Powiedział wszystko, co pomyśli głowa."
Zadanie
nr 8: Uporz±dkuj w kolejności chronologicznej (numeruj±c) imiona i nazwiska
laureatów Literackiej Nagrody Nobla.
- Czesław
Miłosz
- Henryk
Sienkiewicz
- Władysław
Stanisław Reymont
- Wisława
Szymborska
ODPOWIEDZI DO KONKURSU
ETAP I
Zadanie nr 1
ANTYK
- Sofokles Antygona
- Tyrtajos Rzecz to piękna
- Homer Iliada
¦REDNIOWIECZE
- Bogurodzica
- Słota O zachowaniu się
przy stole
- Satyra na leniwych
chłopów
RENESANS
- J. Kochanowski Na lipę
- Sz. Szymonowic Żeńcy
- M. Sęp Szarzyński O
wojnie naszej...
BAROK
- J. A. Morsztyn Do trupa
- D. Naborowski Krótkość
żywota
- W. Potocki Transakcja
wojny chocimskiej
O¦WIECENIE
- I. Krasicki Monachomachia
- F. Karpiński Laura i
Filon
- I. Krasicki Pijaństwo
ROMANTYZM
- A. Mickiewicz Romantyczność
- A. Fredro ¦luby
panieńskie
- Z. Krasiński Nie-Boska
komedia
POZYTYWIZM
- H. Sienkiewicz Potop
- A. Asnyk Do młodych
- B. Prus Lalka
MŁODA POLSKA
- S. Wyspiański Wesele
- S. W. Reymont Chłopi
- J. Kasprowicz Dies irae
DWUDZIESTOLECIE MIĘDZYWOJENNE
- W. Gombrowicz Ferdydurke
- B. Leśmian W malinowym
chruśniaku
- S. Młodożeniec XX wiek
LITERATURA PO 1939 R.
- Z. Nałkowska Medaliony
- K. K. Baczyński Z głow±
na karabinie
- Cz. Miłosz Piosenka o
końcu świata
Zadanie nr 2
ANTYK
- Antygona
- Achilles
- Edyp
¦REDNIOWIECZE
- Jezus Chrystus
- Mistrz Polikarp
- ¦w. Aleksy
RENESANS
- Urszulka
- Pleban
- Pietrucha
BAROK
- trup
- Chodkiewicz
- Elżbieta - córka króla angielskiego Jakuba
O¦WIECENIE
- dewotka
- król St. A. Poniatowski
- Starościna Gadulska
ROMANTYZM
- Hamlet
- ¦witezianka
- Giaur
POZYTYWIZM
- Stanisław Wokulski
- Andrzej Kmicic
- Zołzikiewicz
MŁODA POLSKA
- Gospodarz z Wesela
Wyspiańskiego
- Tomasz Judym
- Andrzej Borycki, ps. Szymon Winrych
DWUDZIESTOLECIE MIĘDZYWOJENNE
- Maciej Boryna
- Sajetan Tempe
- Małgorzata z Mistrza i
Małgorzaty Bułhakowa
LITERATURA PO 1939 R.
- T. Różewicz Ocalony
- K. K. Baczyński Pokolenie
- Kostylew z Innego świata
Grudzińskiego
Zadanie nr 3
ANTYK
- Dedal
- Hektor
- Antygona
¦REDNIOWIECZE
- Matka Boska z Lamentu
świętokrzyskiego
- Roland
- Wergiliusz z Boskiej
komedii
RENESANS
- Ulisses z Odprawy posłów
greckich
- Kapelan z fraszki O
kapelanie
- Makbet
BAROK
- J. Ch. Pasek
- Chodkiewicz z Transakcji...
Potockiego
- Rotmistrz z Pospolitego
ruszenia Potockiego
O¦WIECENIE
- Filon
- Starosta Gadulski
- Mikołaj Doświadczyński
ROMANTYZM
- Konrad z III cz. Dziadów
Mickiewicza
- Kordian z dramatu Słowackiego
- Faust z dramatu Goethego
POZYTYWIZM
- Zagłoba
- A. Asnyk Między nami nic
nie było
- Al. ¦więtochowski My i
wy
MŁODA POLSKA
- Dulska
- K. Przerwa-Tetmajer Koniec
wieku XIX
- Lord Jim
DWUDZIESTOLECIE MIĘDZYWOJENNE
- T. Peiper Miasto Masa
Maszyna
- Józef K. z Procesu Kafki
- B. Jasieński But w butonierce
LITERATURA PO 1939 R.
- A. Słonimski Alarm
- Tadek z U nas, w
Auschwitzu
- W. Broniewski Bagnet na
broń
Zadanie nr 4
ANTYK
- zła, przerażaj±ca, tragiczna wiadomość
- rodzaj czterowersowej zwrotki, zbudowanej z trzech wersów
jedenastozgłoskowych i jednego pięciozgłoskowego
- III w. p.n.e.
¦REDNIOWIECZE
- żywotopisarstwo; rodzaj średniowiecznego piśmiennictwa
poświęconego legendom, żywotom świętych, biografiom ascetów
- Lament świętokrzyski
- charakterystyczna dla sztuki średniowiecznej kompozycja
przedstawiaj±ca trzy postacie: Chrystusa na tronie oraz Marię i Jana
Chrzciciela
RENESANS
- utwór liryczny składaj±cy się z 14 wersów, zgrupowanych na
ogół w dwóch czterowierszach o charakterze opisowym i dwóch tercynach o
charakterze refleksyjnym
- np. Kazania sejmowe P.
Skargi, ¦wiat zepsuty I. Krasickiego
- nie - nie uzyskał wszechstronnego wykształcenia
humanistycznego
BAROK
- oryginalny pomysł, któremu podporz±dkowany jest utwór; ma na
celu zadziwienie i zaszokowanie odbiorcy
- Daniel Naborowski
- np. Molier,
La Fontaine, P. Corneille, J. Racine
O¦WIECENIE
- 1765
- sentymentalizm
- F.
Karpiński
ROMATYZM
- postawa charakteryzuj±ca się nadmiern± uczuciowości±,
skłonności± do marzeń i egzaltacji, tendencj± do poetyzacji rzeczywistości,
buntem wobec obowi±zuj±cych zasad społeczno-moralnych oraz poczuciem bezsensu
życia
- propagowanie przekonania o konieczności narodowego i społecznego
odrodzenia świata, prowadz±cego do zbawienia; Polska miała być Mesjaszem, która
w drodze niewinnej ofiary, cierpienia i zbawienia oswobodzi Europę
- np. J. Słowacki Smutno,
mi Boże, A. Mickiewicz Sonety
krymskie, Pan Tadeusz, C. K.
Norwid Moja piosnka (I)
POZYTYWIZM
- B. Prus Lalka
- praca organiczna zakładała konieczność pracy nad każdym
elementem organizmu społecznego (unowocześnienie przemysłu, rolnictwa, handlu
itp.); praca u podstaw zakładała konieczność oświecenia i edukowania
najniższych klas społecznych
- mimetyzm, wierność prawdzie, determinizm, fatalizm, ukazywanie
przemożnego wpływu czynników społecznych i biologicznych na moralność
człowieka, obiektywizm, wprowadzanie elementów uważanych za brzydkie i brutalne
MŁODA POLSKA
- np. modernizm, neoromantyzm, fin de siecle
- Chochoł, Widmo, Stańczyk, Hetman, Rycerz Czarny, Upiór,
Wernyhora
- kierunek w sztuce i literaturze, którego głównym założeniem
było ukazywanie świata z punktu widzenia indywidualnej wrażliwości artysty
(przedstawianie ulotnych, pierwotnych wrażeń, nastrojowość, ł±czenie dźwięków,
kształtów i barw); W. Podkowiński, J. Pankiewicz
DWUDZIESTOLECIE MIĘDZYWOJENNE
- S. I. Witkiewicz
- wprowadzenie w niedojrzałość, dziecinność; infantylizacja
- teoria stworzona przez S. Witkiewicza mówi±ca o takiej formie
teatralnej, która byłaby zestawieniem barw, dźwięków, słów, działań
pozbawionych prawdopodobieństwa życiowego; ta konstrukcja elementów pozwala
odczuć twórcy i odbiorcy Tajemnicę Istnienia i doznać metafizycznego wstrz±su
LITERATURA PO 1939 R.
- pokolenie młodych urodzonych około 1920 roku, którym II wojna
światowa odebrała młodość, marzenia i ideały; pokolenie ludzi "straconych"
- człowiek kieruj±cy się w życiu "obozow± moralności±",
zachowuj±cy się jak zwierzę, którego jedynym celem jest walka o byt
- np. H. Krall Zd±żyć
przed Panem Bogiem, G. H. Grudziński Inny
świat, M. Białoszewski Pamiętnik z
powstania warszawskiego.
ETAP II
Zadanie nr 1
- J. Kochanowski Pieśń o
cnocie
- W. Potocki Zbytki
polskie
- M. Sęp Szarzyński O
wojnie naszej...
Zadanie nr 2
Lament świętokrzyski,
Pieśń legionów, IV cz. Dziadów, III cz. Dziadów, Kordian, Lalka, Chłopi,
Przedwiośnie, Ferdydurke, Rozmowy z katem
Zadanie nr 3
- Nad głębiami A.
Asnyk
- Krzak dzikiej róży J.
Kasprowicz
- Sny o potędze L.
Staff
- Raport z oblężonego
Miasta Z. Herbert
- Ocalenie Cz. Miłosz
Zadanie nr 4
- hymn Smutno, mi Boże
- sonet Kowal
- ballada Lilie
- komedia Sk±piec
- poemat dygresyjny Beniowski
Zadanie nr 5
- W. Szymborska
- A. Mickiewicz
- M. Białoszewski
Zadanie nr 6
- Młodziakowa z Ferdydurke
- Rachela z Wesela
- Izabela z Lalki
- ¦witezianka z ballady Mickiewicza
Zadanie nr 7
- Terencjusz
- Z. Krasiński
- Horacy
- Kartezjusz
- A. Mickiewicz
- C. K. Norwid
- Pascal
- A. Mickiewicz
- J. Kochanowski
- J. Słowacki
Zadanie nr 8
H. Sienkiewicz, W. S. Reymont, Cz. Miłosz, W. Szymborska
Dorota M±czka, Katarzyna Szczubińska
|
|