Przygotowanie uczniów do swobodnego funkcjonowania w społeczeństwie informacyjnym, upowszechnienie umiejętności posługiwania się komputerem i Internetem, to jedne z podstawowych założeń reformy edukacji. W podstawie programowej kształcenia ogólnego jest napisane, iż szkoła powinna stwarzać uczniom warunki do nabywania umiejętności "poszukiwania, porządkowania i wykorzystania informacji z różnych Ä˝ródeł oraz efektywnego posługiwania się technologią informacyjną"^[1].

W 2001 r. wdrożono projekt MEN Pracownia internetowa w każdej szkole. W ramach tego projektu pilotażowo 373 publiczne licea profilowane w Polsce (po jednym z każdego powiatu) wyposażono 4 zestawy komputerów celu utworzenia multimedialnego centrum informacji, z możliwością dostępu do Internetu z każdego stanowiska. Z każdego powiatu wybrano jedno liceum, które musiało spełniać m.in. następujące warunki^[2]:

• Szkoła przygotuje pomieszczenie o powierzchni zapewniającej swobodne rozmieszczenie i zainstalowanie 4 stanowisk, które przeznaczone zostanie na multimedialne centrum informacji.
• Szkoła posiada skomputeryzowane zasoby biblioteczne.
• Organ prowadzący przyjmie zobowiązanie do sfinansowania szkoleń nauczycieli prowadzących multimedialne centra informacji.

Jesienią 2002 r. przeprowadzono badania w szkołach województwa kujawsko-pomorskiego, które w 2001 r. otrzymały zestawy komputerów w celu stworzenia multimedialnego centrum informacji.

Badaniami ankietowymi objęto 22 licea ogólnokształcące. Wiele informacji uzyskano również w wyniku obserwacji funkcjonowania centrów oraz w rozmowie z ankietowanymi i dyrektorami szkół. W jednej szkole nie zgodzono się na wypełnienie ankiety, ponieważ czasowo zawieszono funkcjonowanie centrum.

Oto krótkie sprawozdanie z sondażu.

Gdzie w państwa szkole mieści się multimedialne centrum informacji?

W szkole, w której czasowo zawieszono działalność MCI, zauważono, iż w bibliotece znajduje się jeden komputer podłączony do Internetu i uczniowie mogą z niego korzystać. Z rozmów z bibliotekarką wynika, że tutaj będzie się mieścić przyszłe centrum.

Jaki jest czas otwarcia centrum (dziennie).

W ostatnim przypadku ankietowany zaznaczył, iż centrum jest w trakcie powstawania.

Jakie urządzenia peryferyjne lub inne posiada centrum?

W niektórych szkołach zapewniono ankietera, że w najbliższej przyszłości przewiduje się zakup sprzętu. Należy dodać, iż w szkołach urządzenia peryferyjne znajdują się również w pracowniach informatycznych.

Wszyscy ankietowani zapewnili o posiadaniu dostępu do Internetu (w 21 szkołach stały dostęp).

Czy MCI posiada programy multimedialne, jeśli tak to, jakie?

Tylko 13 (59%) ankietowanych stwierdziło, że posiada takie programy. Są to:

Nauczyciele podkreślali, że szczególnie potrzebne są programy edukacyjne i do nauki języków obcych. Natomiast nie ma problemu z encyklopediami i słownikami multimedialnymi, ponieważ przy stałym łączu internetowym uczniowie na bieżąco korzystają z publikacji internetowych.

W wynikach badań celowo pominięto dane dotyczące ilości posiadanych multimediów na krążkach, ponieważ zauważono pewne nieścisłości deklaracji z obserwacją stanu faktycznego. Szczególnie rozbieżności pojawiały się w szkołach, w których MCI znajduje się poza biblioteką. Nauczyciele informowali ogólnie, że multimedia znajdują się m. in. poza MCI (np. w poszczególnych klasopracowniach). Nie były one jednak skatalogowane i w zasadzie nikt nie wiedział, ile (i jakich) szkoła posiada programów multimedialnych.

Z jakich encyklopedii internetowych korzystają uczniowie?

Kto jest użytkownikiem MCI?

Należy wyjaśnić, iż w jednej szkole centrum jest do dyspozycji nauczycieli i pracowników szkoły, ale planuje się zorganizowanie MCI w bibliotece, w której umieszczono już komputer dla uczniów i w najbliższym czasie zapewniono, że zostanie podłączony do Internetu.

Z czego korzystają użytkownicy MCI?

Częste wykorzystywanie programów multimedialnych (mimo ich niedostatku w zbiorach) jest możliwe prawdopodobnie dzięki przynoszeniu przez użytkowników tych programów.

Jakie jest przygotowanie opiekuna MCI?

W wielu szkołach opiekunowie MCI mają ukończone różne formy kształcenia (np. studia i kursy, studia podyplomowe i kursy). W trzech szkołach nie wypełniono tej części ankiety, przypuszcza się, że prawdopodobnie przez nieuwagę.

Jakie są potrzeby szkoleniowe pracowników MCI?

Brak danych przy odpowiedzi na to pytanie należy tłumaczyć tym, iż nauczyciele przez nieuwagę nie wypełnili tej części ankiety bądÄ˝ nie mieli zdania na ten temat.

Ostatnie pytanie było pytaniem otwartym. Proszono ankietowanych, aby wypowiedzieli się, jakie mają problemy związane z prowadzeniem MCI, jakie mają potrzeby szkoleniowe. Aż w 8 (36%) wypowiedziach podkreślono, że konieczna jest wymiana doświadczeń w prowadzeniu centrów. Wielu nauczycieli zwróciło uwagę na potrzebę stałego dokształcania się związanego z TI - w związku z szybkim dezaktualizowaniem się wiedzy w tej dziedzinie.

W ankietach i w rozmowach z dyrektorami szkół, opiekunami centrów podkreślano, że potrzebne jest zatrudnienie osoby zarządzającej siecią w szkole (bądÄ˝ danie informatykowi dodatkowych godzin). Obecnie we wszystkich badanych szkołach siecią opiekuje się informatyk - w trybie pracy społecznej. W wielu szkołach sygnalizowano, iż sieć nie funkcjonuje należycie, stale zawiesza się.

Wnioski i spostrzeżenia wynikające z badań, rozmów i obserwacji:

• Duże zaangażowanie nauczycieli bibliotekarzy w tworzeniu MCI; zauważa się również dużą pomoc nauczycieli informatyki, bez których centra nie mogłyby funkcjonować. - W niektórych szkołach MCI ulokowano poza biblioteką.
• Zaobserwowano zbyt małą powierzchnię lokalową centrów. Tylko w dwóch bibliotekach wygospodarowano osobne pomieszczenia do pracy indywidualnej. Trudno jest szkołom wygospodarować więcej pomieszczeń. W planach nowych szkół i w planach przebudowy należy uwzględniać potrzeby lokalowe MCI.
• Postawienie kilku komputerów w bibliotece to dopiero początek drogi budowania MCI. Wprawdzie zauważa się dość niezłe zaopatrzenie szkół w urządzenia peryferyjne (i dalsze plany zakupów), to niewystarczające jest zaopatrzenie w inne media( np. telewizor, odtwarzacz wideo itd).
• Niewystarczające jest zaopatrzenie MCI w programy komputerowe, szczególnie w programy edukacyjne (np. pogłębiające i utrwalające wiedzę z historii, chemii, fizyki), brakuje programów do nauki języków obcych.
• Uczniowie nieÄ˝le radzą sobie z poszukiwaniem informacji w Internecie. Znane są im polskie encyklopedie internetowe, umieją korzystać z wyszukiwarek. Uczniowie rzadko korzystają z publikacji obcojęzycznych w Internecie.
• Badania potwierdzają duże zainteresowanie nauczycieli bibliotekarzy tworzących MCI doskonaleniem swoich umiejętności informatycznych, potrzebą wymiany doświadczeń. Wyższe uczelnie, ośrodki doskonalenia nauczycieli powinny przygotować odpowiednie oferty szkoleniowe uwzględniające potrzeby i oczekiwania środowiska, a także zapewnić pomoc metodyczną nauczycieli specjalistów.
• Należy opracować standardy funkcjonowania MCI, które zawierałyby zasady funkcjonowania, normy powierzchni, strukturę zbiorów, ilość i rodzaje sprzętu, liczbę zatrudnionych i kwalifikacje pracowników.
• Należy powołać przy kuratoriach, ośrodkach doskonalenia nauczycieli specjalistów ds. MCI.

Bożena Sowińska
Gimnazjum im. Jana
Pawła II w Mroczy