Lekcje dotyczące katalogu alfabetycznego bywają dość monotonne i najczęściej polegają na wypisywaniu tytułów książek znanych lub ulubionych autorów. Przy realizacji tego tematu pojawiają się następujące problemy:

• w katalogu alfabetycznym jest zbyt mało szuflad, aby każdy uczeń z trzydziestoosobowej klasy mógł samodzielnie wykonać ćwiczenie; ponadto skomputeryzowane biblioteki zazwyczaj dysponują niewielką liczbą stanowisk komputerowych;
• w kilkuosobowych grupach ćwiczenia wykonują najczęściej najaktywniejsi uczniowie, uniemożliwiając innym sprawdzenie swoich sił;
• niektóre biblioteki mają małą czytelnię, co w czasie zajęć utrudnia swobodny dostęp do katalogów.

Biorąc pod uwagę wymienione czynniki, opracowałam ćwiczenie z katalogiem alfabetycznym w formie zabawy. Przygotowałam zestaw 30 różnych kart pracy. Na każdej znajdują się nazwiska sześciu autorów oraz niepełne tytuły książek. Zadaniem ucznia jest odszukanie w katalogu całego tytułu i połączenie go z nazwiskiem autora. Uczeń jest zatem zmuszony do uważnego przejrzenia kart katalogowych książek każdego z podanych autorów. Przeciętnie rozwiązanie tego zadania zajmuje uczniowi klasy pierwszej gimnazjum około 15-25 minut.

Karty można wykorzystać na lekcji bibliotecznej. Równie dobrze uczeń może wykonać polecenia w ramach pracy domowej. W naszym gimnazjum karty posłużyły również do sprawdzenia umiejętności poszukiwania informacji podczas jednego z konkursów czytelniczych.

Na kartach umieściłam wśród bardzo znanych książek również mniej popularne tak, by uczniowie nie mogli rozwiązać zadania bez korzystania z katalogu.

W podobny sposób można przygotować karty do ćwiczeń z katalogiem rzeczowym. Wówczas zamieszczamy w nich tytuły książek popularnonaukowych pogrupowanych według zagadnień, np. komputery, owady, rycerze, wulkany, pierwiastki, renesans itd. Takie ćwiczenia, mające charakter zabawy-zagadki, z pewnością wykształcają w uczniach umiejętność uważnego poszukiwania książek w katalogach.

Przedstawiamy kilka przykładów kart, które mogą być podstawą do opracowania własnych, dostosowanych do zasobów biblioteki, poziomu wiedzy i umiejętności uczniów.

Jak przygotować karty?

• Wybrać słowo-klucz, które często pojawia się w tytułach książek, np. w szkole podstawowej może to być wyraz: miś, kraina, dzieci, bajka, książę, przygody, czarodziej, pies itp. W gimnazjum: dolina, księżyc, tajemnica, wakacje, dziewczyna, wyspa, konie, gwiazdy, czarny itp.
• Ustalić liczbę tytułów na karcie. Podane przeze mnie przykłady zawierają 6 tytułów, młodszym dzieciom wystarczą 3-4.
• Wybrać zarówno tytuły znanych książek, jak i tych mało popularnych.
• W polach o tym samym kształcie, np. w elipsach, umieścić nazwiska autorów. Figury innego kształtu przeznaczyć na tytuły książek.
• Podać słowo kluczowe. Miejsce na brakujące słowa należy wykropkować, dla ułatwienia można wpisać przyimki, spójniki lub zaimki.

By ułatwić uczniowi zadanie, sporządzamy również przykład prawidłowo wypełnionej karty.

Zobacz: przykłady kart.

Ich odbitki kserograficzne można też zamówić u naszego wydawcy (Agencja "SUKURS", 00-950 Warszawa, skr. poczt. 109, tel./fax 22 832 36 12, e-mail: [email protected]).

Małgorzata Hamada
Kraków, Gimnazjum nr 12