|
Tematem wystawy
są dawne i współczesne inicjały. Na wystawie znalazły się przykłady inicjałów
od występujących w piętnastowiecznych rękopisach, aż po stosowane we
współczesnej typografii.
Cele ogólne:
- rozwijanie zainteresowań uczniów;
- uczenie istnienia w kulturze;
- kształtowanie postawy szacunku dla dziedzictwa kulturowego;
- zaznajomienie uczniów klas IV-VI z historią inicjałów;
- wskazanie różnic między inicjałami w tekstach
rękopiśmiennych, występujących już od V wieku a inicjałami we współczesnych drukach;
Cele operacyjne:
Uczeń umie:
- odpowiednio zachować się podczas zwiedzania wystawy;
- słuchać wypowiedzi innych;
- przedstawić wiedzę zdobytą po obejrzeniu wystawy (w formie wypowiedzi ustnej);
- wyjaśnić, w jaki sposób ozdabiano księgi rękopiśmienne, a w jaki sposób ozdabia się druki współczesne;
- zdefiniować pojęcia inicjał, iluminator, typograf,
bordiura, ornament;
- docenić pracę iluminatorów i typografów;
- wykonać kompozycję składającą się z
2 liter oraz motywów
dekoracyjnych;
Na ekspozycji obok plansz z inicjałami i
ilustracjami pochodzącymi ze zbiorów prywatnych znalazły się książki, będące
własnością biblioteki szkolnej i Miejskiej Biblioteki Publicznej oraz
informacje z internetu.
Zgromadzone
zbiory podzieliłam na kilka działów:
Tablica 1: Informacje
o inicjałach pochodzące z Encyklopedii Wiedzy o Książce oraz Małej
encyklopedii dla nastolatków; przykłady inicjałów ozdobionych motywami
roślinnymi.
Tablica
2: Czarno-białe przykłady inicjałów tzw. figuralnych - postaci ludzi w
różnych sytuacjach; inicjały, w których dekoracje oplatają literę także z
zewnątrz, stanowiąc w ten sposób jednocześnie jej tło. Połączenie litery z
dekoracją tworzy harmonijną całość.
Tablica
3: Inicjały z ciekawymi motywami dekoracyjnymi; na tle floratury lub
ornamentów geometrycznych znajduje się biała lub czarna litera (prosta,
drukowana, bez ozdób).
Tablica
4: Średniowieczne ilustracje, na których widać dzieła iluminatorów:
kolorowe inicjały przechodzące w bordiurę, litery inicjałowe z wbudowanymi
miniaturami lub ozdobione płatkami złota; graduały i antyfony z kolorowymi
inicjałami pochodzące z klasztoru w Tyńcu (materiały z internetu); inicjały
figuralne - postaci ludzi i zwierząt przedstawione w takiej pozycji, że tworzą
literę (pochodzące z dokumentów królów: Zygmunta III Wazy i Jana Sobieskiego,
ze zbiorów dokumentów pergaminowych).
Tablica
5: Informacje o grafikach i typografach (m.in. Morris William), którzy
projektując ilustracje i ornamenty, podnosili proces wytwarzania książek do
rangi sztuki; kserokopie inicjałów średniowiecznych i secesyjnych; Mowa
inicjałów - pierwsze litery imienia i nazwiska mówiące o charakterze
posiadacza owego inicjału - forma zabawy psychologicznej w żartobliwy sposób
traktująca inicjały.
Plansza
na sztalugach: Typografia - zasady składu tekstu, inicjał - dobry
początek (informacje i przykłady z internetu): właściwe pozycjonowanie, nie
powtarzanie tej samej litery jako inicjału na tej samej stronie, inicjał
opuszczony, podniesiony, obramowany, nachodzący.
Szafa
i gabloty: Książki otwarte na reprodukcjach stron, na których znajduje się
kilka elementów zdobniczych tj. pierwsza litera, czyli inicjał rozpoczynający
stronę lub rozdział, mała ilustracja, czyli iluminacja zwana miniaturą,
przedstawiająca daną scenę oraz cały tekst otoczony obramowaniem np. roślinnym
czyli bordiurą.
Uczniowie
po zwiedzeniu wystawy wzięli udział w konkursie plastycznym na najbardziej
oryginalne inicjały, będące pierwszymi literami ich imienia i nazwiska.
Joanna Sikora
Sosnowiec, Szkoła Podstawowa nr 10
Bibliografia:
- Bem S.: Inicjały gotyckie - starokościelne. Wzory pism. Warszawa 1970.
- Bohonos-Zagórska M.: Inkunabuły w zbiorach polskich. Warszawa 1979.
- Brookfield K.: Pismo.Warszawa 1996. ISBN 8321337678
- Iljin M.: Czarno na białym. Warszawa 1949.
- Jarzębowski L.: Biblioteka Mikołaja Kopernika. Toruń 1971.
- Przyłubski F.: Wokół książki. Warszawa 1975.
- Szyndler B.: I książki mają swoją historię. Warszawa 1982. ISBN 8320533767
- KopĹ™iva M. (wybrał i uporządkował): Typoornamenty. Praga 1990.
ISBN 809001920x
Dokumenty elektroniczne:
|
