Janina Witek
Program realizacji ścieżki czytelniczej i medialnej dla szkoły podstawowej

Program realizacji ścieżki czytelniczo - medialnej w klasie IV

Opracowała: Janina Witek, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 roku (Dziennik Ustaw nr 61) w sprawie podstawy programowej.

Program dostosowany jest do podręczników i programów nauczania, z których korzystają nauczyciele naszej szkoły.

Treść z podstawy programowej

1. Dzieje pisma, książki, prasy i przekazów medialnych.

   Treść kształcenia	Cel edukacji czytelniczej i medialnej	Przedmiot	Czas realizacji	Temat	Opis osiągnięć ucznia	Data realizacji
   Sztuka ludowa i zdobnictwo.	Zapoznanie uczniów z historią pisma, książki, źródłami historycznymi i ich znaczeniem dla kultury.	sztuka	90 min.	Znaczenie stroju.	rozumie istotę sztuki ludowej, potrafi opisać stroje ludowe, potrafi namalować stroje ludowe.
   Archiwa i biblioteki jako instytucje gromadzące i konserwujące zabytki kultury piśmienniczej.		historia	20 min.	Skąd czerpiemy wiadomości? Z ziemi-księgi przeszłości. Ochrona zabytków.	uzasadni znaczenie archiwów i bibliotek dla zachowania cennych zbiorów piśmiennictwa, rozumie potrzebę przekazywania następnym pokoleniom zabytków piśmiennictwa.
   Źródła historyczne: pisane i materialne, historia pisma od obrazkowego do fonetycznego, historia materiałów piśmienniczych.		historia	45 min.	Gdzie szukać źródła, z którego płynie wiedza?	potrafi uporządkować rodzaje pisma według kolejności chronologicznej, uzasadni znaczenie pisma dla rozwoju cywilizacji i kultury, potrafi wymienić materiały pisarskie, rozumie rolę pisanych źródeł.
   Polskie zabytki z Listy Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Naturalnego.		historia	15 min.	W kręgu władców X-XII w. O czym szeptają mury średniowiecznych zamków?	potrafi opisać znaczenie zabytków dla rozwoju cywilizacji i kultury człowieka.
   Poznanie dziejów książki.	Zapoznanie uczniów z historią pisma, książki, źródłami historycznymi i ich znaczeniem dla kultury.	ścieżka czytelniczo-medialna	45 min.	Z historii książki.	zna dzieje książki, potrafi wymienić materiały pisarskie, wymieni miejsca gromadzenia ksiąg i książek.
   Zakładka do książki -jej zastosowanie.		technika	135 min.	Zakładka do książki.	uzasadni potrzebę używania zakładki, wykona zakładkę.
   Historia cyfr rzymskich i arabskich.		matematyka	45 min.	Zapisywanie i odczytywanie liczb zapisanych znakami rzymskimi.	zna symbole znaków rzymskich, potrafi zapisać liczby znakami rzymskimi, potrafi odczytać liczbę zapisaną znakami rzymskimi.
   Data ważnych wynalazków - wykorzystanie w działaniach pisemnego odejmowania.		matematyka	45 min.	Przypomnienie pisemnego odejmowania w kontekście historycznym.	korzysta z Księgi Odkryć i Wynalazków (wynalezienie druku, wydrukowanie pierwszej książki, wynalezienie radia, wynalezienie kina), wykorzysta poznane fakty w obliczeniach matematycznych.

    
2. Wydawnictwa informacyjne, literatura popularnonaukowa, czasopisma dziecięce i młodzieżowe.

   Treść kształcenia	Cel edukacji czytelniczej i medialnej	Przedmiot	Czas realizacji	Temat	Opis osiągnięć ucznia	Data realizacji
   Plan i mapa jako nietekstowe źródła informacji w nauczaniu przyrody.	Ćwiczenie umiejętności wyszukiwania informacji  z wydawnictw informacji bezpośredniej.	przyroda	45min.	Porównywanie różnych planów i map.	odróżni plan od mapy, odczyta z planu i mapy potrzebne informacje.
   Słowniki dwujęzyczne na lekcjach j. angielskiego i j. niemieckiego.		j. angielski oraz j. niemiecki	5-10min.	Uwaga: korzysta się prawie na każdej lekcji.	potrafi posługiwać się słownikami dwujęzycznymi.
   Plan, skala i mapa - nietekstowe źródła informacji.		matematyka	90 min.	Plan, skala i mapa - odczytujemy wiadomości.	rozumie istotę, planu, skali i mapy, potrafi odczytać potrzebne informacje z planu i mapy, potrafi odnaleźć najkrótszą drogę na podstawie planu i mapy, potrafi określić kierunki geograficzne i zastosować je do zadań matematycznych.
   Zasady korzystania ze słowników ortograficznych.		język polski	45 min.	Jak korzystać ze słownika ortograficznego?	posługuje się słownikiem ortograficznym.
   Encyklopedie multimedialne - źródłem wiedzy.		informatyka	45 min.	Wyszukujemy informacje w multimedialnych encyklopediach i słownikach.	potrafi określić źródło informacji, wyszuka żądaną informację z dostępnego źródła, tworzy proste formy wypowiedzi.
   Nietekstowe źródła informacji -mapa.	Ćwiczenie umiejętności wyszukiwania informacji z wydawnictw informacji bezpośredniej.	historia	10 min. elementy lekcji	"Kto ty jesteś? Polak mały." Gdzie gości historia i legenda w mojej miejscowości. Biskupin - osada prehistoryczna na ziemiach polskich. Wśród mieszkańców grodu i podgrodzia X-XII w. W mieście polskim 700 i 500 lat temu.	odczyta z mapy właściwe informacje (np. położenie geograficzne Polski, jej sąsiedzi), wskaże miejsca, gdzie znajduje się najstarsza osada w Polsce, ważniejsze grody i miasta średniowieczne, zinterpretuje nietekstowe źródła informacji.
   Nietekstowe źródła informacji historycznej: obrazy, fotografie, medale, znaczki, pocztówki, kalendarze, ryciny, zdjęcia.		historia	5-10 min. elementy lekcji	Uwaga: nietekstowe ikono-graficzne źródła informacji mają być wykorzystywane na każdej lekcji.	potrafi zaprezentować pamiątki rodzinne po swoich przodkach i wyciągnąć wnioski na podstawie ich oglądu, potrafi czerpać wiedzę i wyciągać wnioski na podstawie materiału ikonograficznego.
   Drzewo genealogiczne źródłem informacji o rodzinie. Książki w domu - źródło informacji i rozrywki		historia lekcja biblioteczna	25 min. 45 min.	Moje "korzenie" Biblioteczka domowa	zna stopnie pokrewieństwa w rodzinie, potrafi opracować schemat drzewa genealogicznego. potrafi dokonać podziału swoich książek na bajki, opowiadania, książki popularnonaukowe, spróbuje założyć katalog ilustrowany.
   Biblioteka szkolna.	Ćwiczenie umiejętności wyszukiwania informacji  z wydawnictw informacji bezpośredniej.	ścieżka czytelniczo-medialna + lekcja biblioteczna (wspólna lekcja)	45min.	Z wizytą w bibliotece szkolnej.	korzysta ze zbiorów bibliotecznych.
   Wydawnictwa informacji bezpośredniej.		ścieżka czytelniczo-medialna + lekcja biblioteczna (wspólna lekcja)	45 min.	Słownik.	korzysta ze słowników w bibliotece szkolnej, zna podstawowe źródła informacji bezpośredniej, potrafi wyszukać potrzebną informację. Uwaga: realizują również nauczyciele wszystkich przedmiotów.
   Czasopismo źródłem aktualnej wiedzy i rozrywki.		ścieżka czytelniczo-medialna	45 min. 90 min. 45 min.	Czy warto czytać czasopisma? Prezentacja ulubionego czasopisma. Gazeta Świebodzicka.	rozumie różnicę między czasopismem, a gazetą, wyróżni główne elementy zawartości czasopisma, potrafi korzystać z czasopisma jako źródła aktualnej wiedzy, wskaże różnice między gazetą lokalną a ogólnopolską.
   Znaki BHP i znaki informacyjne jako nietekstowe źródła informacji.	Ćwiczenie umiejętności wyszukiwania informacji z wydawnictw informacji bezpośredniej.	technika	90 min.	Znaczenie kształtu barw, treści znaków BHP. Określenie znaczenia znaków informacyjnych.	rozumie istotę i cele różnych znaków, potrafi odczytać informacje z nich płynące.
   Poznajemy znaki drogowe.		technika	45 min.	Wychowanie komunikacyjne.	rozumie istotę i znaczenie znaków drogowych, potrafi odczytać informacje z nich płynące.
   		matematyka	10 min.	Zapisywanie i odczytywanie liczb wielocyfrowych.	zna historię liczb arabskich, potrafi zapisać i odczytać wielocyfrowe liczby arabskie.

    
3. Katalogi, kartoteki, zautomatyzowany system wyszukiwania danych.

   Treść kształcenia	Cel edukacji czytelniczej i medialnej	Przedmiot	Czas realizacji	Temat	Opis osiągnięć ucznia	Data realizacji
   Korzystanie z warsztatu informacyjnego biblioteki.	Kształcenie umiejętności korzystania z warsztatu informacyjnego biblioteki.	lekcja biblioteczna	45 min.	Katalog alfabetyczny.	odczyta podstawową informację o książce na podstawie karty katalogowej, zna budowę katalogu alfabetycznego, potrafi dotrzeć do książki za pośrednictwem katalogu, wykona zestawienie książek określonych autorów.

    
4. Proces porozumiewania się, jego składniki i kontekst społeczny.

   Treść kształcenia	Cel edukacji czytelniczej i medialnej	Przedmiot	Czas realizacji	Temat	Opis osiągnięć ucznia	Data realizacji
   Znaczenie poprawnej wymowy w komunikacji międzyludzkiej - komunikacja werbalna.	Kształcenie umiejętności poprawnego odbioru i wymawiania komunikatów.	język polski	30 min.	Nie rozumiesz po polsku?	rozumie potrzebę poprawnego wymawiania komunikatu, zna zasady poprawnej wymowy.
   Rozmowa i dialog jako komunikowanie się dwojga ludzi.		język polski	45 min.	Słuchaj kiedy mówię!	poprawnie wypowiada się w języku literackim, odróżni dialog w tekście, określi zasady rozmowy jako procesu poprawnej komunikacji międzyludzkiej.
   Zapoznanie się z elementami procesu komunikowania się.		język polski	45 min.	"Zapraszam cię na ..." Redagujemy zaproszenie.	określi (wskaże, nazwie, opisze) nadawcę, odbiorcę, cel i zawartość komunikatu.
   Ćwiczymy ciche czytanie ze zrozumieniem.		język polski	45 min.	Testy sprawdzające czytanie ze zrozumieniem - 1 w semestrze.	potrafi czytać tekst ze zrozumieniem, poprawnie odpowie na pytania zawarte w tekście.

    
5. Komunikacja werbalna i niewerbalna, bezpośrednia i medialna.

   Treść kształcenia	Cel edukacji czytelniczej i medialnej	Przedmiot	Czas realizacji	Temat	Opis osiągnięć ucznia	Data realizacji
   O czym mówią twarze - komunikacja niewerbalna.	Wdrożenie do rejestrowania komunikatów werbalnych i niewerbalnych.	sztuka	45 min.	Mimika twarzy.	rozpoznaje znaczenie min, gestów, nastrojów, zna sposoby przedstawiania nastroju na obrazie, potrafi narysować postać z uwzględnieniem mimiki, nastroju.
   Porozumiewanie się za pomocą komunikatu werbalnego.		język polski	45 min.	Hej, to ja! Cześć, jestem Kuba!	zna cele porozumiewania się, rozróżnia formy wypowiedzi, używa zwrotów grzecznościowych w zależności od sytuacji komunikowania się.
   Rejestracja komunikatu werbalnego.		język polski	90 min. 45 min.	Mówiliśmy przez radio - próba nagrania wywiadu radiowego. Inscenizacja konferencji prasowej.	potrafi uruchomić magnetofon i nagrać słuchowisko lub wywiad, potrafi zastosować kulturę żywego słowa przy nagraniu, rozumie istotę nagrania dźwiękowego.

    
6. Rodzaje mediów, ich istota i zasady funkcjonowania.

   Treść kształcenia	Cel edukacji czytelniczej i medialnej	Przedmiot	Czas realizacji	Temat	Opis osiągnięć ucznia	Data realizacji
   Różne przykłady mediów i ich ocena.	Poznanie gatunków i rodzajów medialnych oraz ich funkcjonowania.	ścieżka czytelniczo-medialna	45 min.	Rodzaje mediów.	wymieni rodzaje mediów, potrafi ocenić ich przydatność i potrzebę, potrafi dokonać wyboru odpowiedniego rodzaju mediów do wyszukania informacji.
   Źródło informacji medialnej.		przyroda	15 min. 15 min.	Cykliczność zmian zachodzących w przyrodzie. Obieg wody.	potrafi dokonać wyboru programu, który go interesuje, wykorzysta poznane informacje.
   Telewizja jako środek przekazu.		język polski	30 min.	Jak korzystać z programu telewizyjnego?	korzysta z programów telewizyjnych, oceni przydatność programu.
   Radio - audycja radiowa.		język polski	45 min.	Słuchowisko - teatr wyobraźni.	potrafi dokonać oceny słuchowiska radiowego.
   Nagranie wywiadu.		język polski	45 min.	Czy to wywiad, czy nie wywiad?	wie jak należy zachować się podczas udzielania wywiadu, potrafi zorganizować i nagrać wywiad.
   Komputer jako źródło wiedzy i rozrywki.		informatyka	45 min.	Multimedialne programy edukacyjne pomagają w nauce.	potrafi uruchomić program i z niego korzystać, wybiera i wykorzystuje dostępne w programie opcje nauki.
   Internet - bogate źródło informacji.	Poznanie gatunków i rodzajów medialnych oraz ich funkcjonowania.	informatyka	90 min.	Pierwsze kroki w internecie. Strony www bogatym źródłem informacji.	wyjaśni czym jest internet, sieć www, strona www, potrafi uruchomić przeglądarkę, połączyć i rozłączyć się z internetem, wykorzystuje podstawowe funkcje przeglądarki do przeglądania stron www.

    
7. Funkcje i charakterystyka komunikatów medialnych: drukowanych, obrazowych, dźwiękowych, audiowizualnych i multimedialnych.

   Treść kształcenia	Cel edukacji czytelniczej i medialnej	Przedmiot	Czas realizacji	Temat	Opis osiągnięć ucznia	Data realizacji
   Sztuka estetyki pisania.	Kształcenie umiejętności różnicowania komunikatów medialnych.	sztuka	45 min.	Liternictwo.	rozumie pojęcie piktogramu i jego znaczenie, odczytuje piktogram, potrafi wykleić własny piktogram.
   Poznajemy zasady fotografowania.		sztuka	45 min.	Obraz i fotografia - dostrzeganie różnic i podobieństw.	dostrzega różnice między obrazem a fotografią, zna zasady fotografowania.
   Legendy dotyczące powstawania państwa polskiego (wybrane przykłady) oraz legendy regionalne.		Historia	90 min.	Dawnych legend ciągle trwa ślad chociaż minęło już tysiąc lat. Gdzie gości historia i legenda w mojej miejscowości?	potrafi opowiedzieć legendę związaną ze swoim regionem, korzysta ze zbiorów legend w bibliotece szkolnej, potrafi opowiedzieć różne legendy i określić cele ich powstawania, odróżnia elementy prawdy historycznej i fikcji zawarte w legendzie.
   Piszemy opowiadanie - twórczość literacka jako komunikat drukowany.		język polski	90 min.	Redagujemy opowiadanie.	potrafi utworzyć korzystając z wyobraźni i doświadczenia ciąg dalszy lub całe opowiadanie.
   Książka jako drukowany komunikat medialny.		język polski	45 min.	Książka się przedstawia.	rozróżni rodzaje książek, oceni książkę według swych upodobań.
   Edukacja filmowa.		godzina wychowawcza	90 min.	Idziemy do kina.	zna zasady zachowania się w czasie projekcji filmu, dokona próby oceny filmu.
   List jako komunikat i forma komunikacji międzyludzkiej.	Kształcenie umiejętności różnicowania komunikatów medialnych.	język polski	45 min.	List jako rodzaj rozmowy.	potrafi zredagować list, rozumie funkcjonowanie listu.
   Telegram - jedna z form komunikacji.		język polski	45 min.	Wysyłam telegram.	rozumie cele telegramu, potrafi sformułować informacje do przekazania.
   Jaka powinna być rozmowa telefoniczna.		język polski	25 min.	Dziwny język mówiony.	potrafi korzystać z poznanych zasad prowadzenia rozmów telefonicznych, potrafi prowadzić je w sposób kulturalny.
   Film jako komunikat medialny.		język polski	90 min.	Filmowa adaptacja utworu ...	potrafi wymienić twórców filmu, wypowie się na temat ciekawego filmu.
   Przygotujemy słuchowisko.		język polski	90 min.	My też potrafimy nagrać słuchowisko.	rozróżni tekst literacki od adaptacji radiowej, dokona podziału ról, sprawdzi umiejętności aktorskie, potrafi nagrać stworzone przez siebie słuchowisko.

    
8. Podstawowe elementy języka poszczególnych rodzajów mediów. Rodzaje i gatunki przekazów medialnych.

   Treść kształcenia	Cel edukacji czytelniczej i medialnej	Przedmiot	Czas realizacji	Temat	Opis osiągnięć ucznia	Data realizacji
   Baśń jako rodzaj przekazu medialnego drukowanego.	Rozbudzanie zainteresowania literaturą piękną oraz utrwalenie nawyków obcowania z książką.	język polski	90 min.	Jakim utworem jest baśń? Za górami, za lasami ... redagujemy baśń.	postrzega cech charakterystyczne baśni jako gatunku literackiego, potrafi samodzielnie napisać baśń i ją zaprezentuje. Uwaga: realizują wszyscy nauczyciele, aby zrealizować cel: wdrażanie do czytania w celu zdobycia wiadomości i zaspokajania potrzeb czytelniczych.

    
9. Teatr jako źródło przekazów medialnych.

   Treść kształcenia	Cel edukacji czytelniczej i medialnej	Przedmiot	Czas realizacji	Temat	Opis osiągnięć ucznia	Data realizacji
   Sztuka teatralna i słownictwo z nią związane.	Wdrażanie do odbioru sztuki teatralnej, opery.	język polski	45 min.	Sprawozdanie z wycieczki do teatru.	zna słownictwo związane z teatrem i je stosuje, potrafi poprawnie akcentować zdania i wyrazy w wypowiadanych kwestiach, rozróżnia elementy budowy tekstu sztuki, rozumie istotę sztuki teatralnej.
   Inscenizacja jako przekaz medialny.		język polski	90 min.	Przygotowujemy inscenizację.	potrafi przygotować krótką inscenizację, scharakteryzuje grę aktorską.
   Uczestniczymy w audycjach muzycznych.		sztuka	30 min.	Udział w audycji muzycznej.	zna zasady zachowania w czasie trwania audycji muzycznej, utrwali i rozszerzy swoją wiedzę muzyczną.

    
10. Wydarzenia z życia osobistego i społecznego jako inspiracja do samodzielnych rejestracji i twórczości medialnej.

    Treść kształcenia	Cel edukacji czytelniczej i medialnej	Przedmiot	Czas realizacji	Temat	Opis osiągnięć ucznia	Data realizacji
    Exlibris - mój znak graficzny.	Inspirowanie uczniów do twórczych działań.	ścieżka czytelniczo-medialna	45 min.	Exlibris.	rozumie istotę exlibrisu, potrafi zaprojektować i wykonać swój exlibris.
    Pamiętnik - rejestracja wydarzeń z życia osobistego.		język polski	45 min.	Czy pamiętnik to rozmowa z samym sobą?	postrzega cechy charakterystyczne pamiętnika jako gatunku literackiego.
    Wizyta w Bibliotece Miejskiej.		godz. wych. - wyjście z nauczycielem-bibliotekarzem	45 min.	Exlibrisy bibliotek - wystawa.	rozumie istotę wystawy w bibliotece, potrafi kulturalnie się zachować w miejscu publicznym.
    Wystawy twórczości plastycznej.				Prezentacja przez nauczyciela-bibliotekarza prac autorskich uczniów uzdolnionych plastycznie.	potrafi narysować cykl prac związanych tematycznie z książką lub autorem.
    Konkurs czytelniczy lub twórczości literackiej.		zajęcia pozalekcyjne	45 min.	Temat w zależności od zainteresowań i możliwości uczniów.	umie wykorzystać swoje umiejętności i wiedzę, potrafi współpracować w grupie.

     
11. Selektywność doboru informacji w środkach masowego przekazu. Stronniczość przekazu.

    Treść kształcenia	Cel edukacji czytelniczej i medialnej	Przedmiot	Czas realizacji	Temat	Opis osiągnięć ucznia	Data realizacji
    Trafność doboru informacji.	Kształcenie umiejętności oceny przekazywanych informacji.	ścieżka czytelniczo-medialna	45 min.	W informacyjnym gąszczu.	potrafi dobrać odpowiednie źródła informacji, zna i stosuje zasady korzystania z mediów, próbuje ocenić słuszność i trafność opinii wyrażanych w komunikatach medialnych.
    Ocena przekazu informacji.		ścieżka czytelniczo-medialna	45 min.	O mediach pozytywnie i ze znakiem zapytania.	próbuje ocenić jakość przekazywanej informacji.
    Rozsądnie korzystamy z komputera.		informatyka	45 min.	Rozrywka z komputerem.	potrafi uruchomić wybraną grę komputerową i z niej korzystać, uświadamia sobie zagrożenia związane z grami komputerowymi.